Autor: Anna Juwan

Temat: Z prądem krwi

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Opiszesz drogę krwi w układzie krwionośnym człowieka.

• Wskażesz występowanie różnych typów sieci naczyń włosowatych.

• Nazwiesz naczynia, którymi krew dociera do poszczególnych narządów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• gra dydaktyczna;

• rozmowa kierowana;

• mapa myśli;

• doświadczenie.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze papieru, flamastry;

• ciśnieniomierze.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel rozpoczyna pogadankę, zadając pytanie: „Jakie funkcje pełni krew w organizmie?”.

2. Nauczyciel prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z nich otrzymuje szary papier i flamastry. Uczniowie losują zagadnienia do opracowania:
   – Grupa I – krwiobieg mały (polecenie dla uczniów: „Opracuj wylosowane zagadnienie w dowolnej formie – np. mapy myśli albo tabeli. Uwzględnij drogę krążenia krwi w naczyniach małego krwiobiegu, z uwzględnieniem miejsc występowania sieci naczyń krwionośnych o określonych połączeniach oraz nazw naczyń, którymi krew dociera do poszczególnych organów”);
   – Grupa II – krwiobieg duży (polecenie dla uczniów: „Opracuj wylosowane zagadnienie w dowolnej formie – np. mapy myśli albo tabeli. Uwzględnij drogę krążenia krwi w naczyniach dużego krwiobiegu, z uwzględnieniem miejsc występowania sieci naczyń krwionośnych o określonych połączeniach oraz nazw naczyń, którymi krew dociera do poszczególnych organów”);
   – Grupa III – krew jako „płyn życia” (polecenie dla uczniów: „Opracuj wylosowane zagadnienie w dowolnej formie – np. mapy myśli albo tabeli. Uwzględnij skład krwi oraz powstawanie erytrocytów”).
   Po określonym przez nauczyciela czasie liderzy grup prezentują wyniki swojej pracy i omawiają dane zagadnienie. Na koniec nauczyciel razem z uczniami wspólnie formułują wniosek dotyczący twierdzenia: „Układ krwionośny to ważny element w utrzymaniu homeostazy”.

2. Nauczyciel rozdaje grupom ciśnieniomierze. Zadaniem uczniów jest zmierzenie u wybranego członka zespołu ciśnienia spoczynkowego i zapisanie wartości w zeszycie. Następnie wszyscy uczniowie wykonują 15 przysiadów i ponownie mierzą ciśnienie u tego samego członka zespołu. Uczniowie formułują obserwacje oraz wnioski i dzielą się nimi na forum klasy.

3. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić – w odniesieniu do schematu – dlaczego połączenie pomiędzy jelitem a wątrobą to żyła wrotna, a połączenie pomiędzy wątrobą a żyłą dolną główną to żyła wątrobowa, oraz opisać, za co odpowiadają naczynia widoczne na schemacie) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie dzielą się na zespoły i grają w grę zamieszczoną w sekcji „Gra edukacyjna”. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską drużynę, np. ocenami z aktywności.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Gra edukacyjna” w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej.