Imię i nazwisko autora:

Monika Sitek

Przedmiot:

fizyka

Temat zajęć:

Co to są planety skaliste Układu Słonecznego?

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne
IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
18) przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii.
IV. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:
9) opisuje budowę Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce; posługuje się pojęciami jednostki astronomicznej, roku świetlnego i parseka.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. określa cechy charakterystyczne planet skalistych,

2. wymienia najważniejsze różnice w składzie, budowie i wyglądzie planet skalistych,

3. rozpoznaje modele poszczególnych planet skalistych.

Strategie nauczania

formative feedback

Metody nauczania

pokaz, analiza pomysłów, wzajemne nauczanie się uczniów

Formy zajęć:

Praca w grupach

Środki dydaktyczne:

kulki styropianowe dla każdej z grup, po jednym drucie/cienkim patyczku do każdej kulki dłuższe niż średnica kulki, wata lub coś symulujące chmury, co można przykleić do kulki, 4 markery/kolory farby: czerwony, niebieski, szary i brązowy

komputery lub urządzenia elektroniczne pozwalające uczniom wypełnić zadania sprawdzające

Materiały pomocnicze:

E‑materiały: „Merkury – planeta najbliższa Słońcu”, „Dlaczego Wenus jest najjaśniejszą planetą”, „Co wiesz o Ziemi jako planecie”, „Dlaczego Mars nazywany jest „czerwoną planetą”

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem i medium przed lekcją. Nauczyciel na lekcji zadaje pytanie, które jest tematem lekcji. Uczniowie powinni rozpocząć krótką burzę mózgów mającą na celu postawienie celów lekcji oraz postawienie najbardziej nurtujących klasę pytań.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel dobiera uczniów w grupy 4‑osobowe (nie większe). Każda grupa dostaje 4 kulki styropianowe i 4 patyczki/druciki oraz watę. Jeden patyczek będzie symulował oś obrotu, wata ewentualne chmury – więcej waty to więcej chmur. Każda grupa wbija patyczki zgodnie z ułożeniem osi w styropianową kulkę. Kulki z zaznaczonymi osiami i chmurami podajemy sąsiedniej grupie. Merkury nie powinien mieć waty, Ziemia pojedyncze zlepki chmur, Mars znikome bardzo cienkie lub wcale, Wenus powinna być cała bardzo grubo obklejona chmurami. Grupa mająca kulki z osią od poprzedniej grupy musi zaznaczyć kolorem odpowiednią planetę, ale nie może napisać jej nazwy – szary Merkury, brązowy Wenus, niebieski Ziemia i czerwony Mars (to uczniowie muszą odpowiednio dobrać kolor zgodny z kolorem planety). Kulki przekazywane są następnej grupie, która musi na tle klasy zaprezentować otrzymane kulki. Każdy uczeń z grupy prezentuje jedną z otrzymanych planet: uczeń trzyma planetę zgodnie z kątem nachylenia osi (ławkę przyjmujemy za płaszczyznę ekliptyki). Jeżeli uczeń nie zgadza się z oznaczeniami wprowadzonymi przez poprzedników musi wyjaśnić dlaczego. Następnie dany uczeń podaje reszcie klasy jeden fakt o tej planecie nie związany z kolorem i osiami (masa, promień, odległość od Słońca, grawitacja, ilość księżyców, powierzchnia, chmury). Kolejny uczeń podaje inną informację na temat tej samej planety. W każdej chwili uczniowie lub nauczyciel mogą zaprotestować, jeżeli prezentujący uczeń się pomyli – nauczyciel musi naprowadzić ucznia na poprawną odpowiedź. W tej fazie lekcji nauczyciel może wykorzystać e‑materiały związane z poszczególnymi planetami.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel pyta uczniów, czy osiągnęli cele postawione na początku lekcji. Uczniowie rozwiązują zadania z zestawu ćwiczeń tego e‑materiału. Nauczyciel prezentuje klasie 1‑2 układy planetarne, które składają się z planet skalistych np.: TRAPPIST‑1, Kepler‑107.

Praca domowa:

Praca dla chętnych: znaleźć w bazie planet pozasłonecznych exoplanet.eu układy planetarne, w których skład wchodzą planety skaliste jak najbardziej podobne do tych z Układu Słonecznego.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Multimedium bazowe może być wykorzystane przez uczniów do powtórzenia i utrwalenia wiadomości o planetach.