Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: W jaki sposób rysuje się wzory strukturalne tlenków?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów).

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• modeluje wzory strukturalne tlenków;

• rysuje wzory strukturalne tlenków metali oraz niemetali;

• na podstawie wzoru strukturalnego tlenku wyznacza stopień utlenienia wchodzącego w jego skład pierwiastka.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• plakat klasowy;

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• modelowanie;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• tablety/smartfony z dostępem do Internetu, komputery z głośnikami i słuchawkami;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialnych.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje treści zawarte we wprowadzeniu e‑materiału, po czym zadaje uczniom pytanie: Jakie związki chemiczne tworzy tlen?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia tlenków oraz ich przykładów.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie wyjaśniają pojęcie wartościowości i wzoru strukturalnego. Mogą skorzystać z treści e‑materiału. Chętne lub wskazane osoby podają na forum znaczenie pojęć. Nauczyciel weryfikuje pod kątem poprawności merytorycznej.

2. Uczniowie w parach analizują animację – konstruowanie wzorów strukturalnych tlenków z uwzględnieniem budowy.

3. Uczniowie otrzymują od nauczyciela zadanie, którego celem jest przygotowanie tutorialu w grupach: W jaki sposób można narysować wzory strukturalne tlenków? Do tego celu uczniowie mogą wykorzystać kolorowe karteczki, mazaki itp. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów.

4. Prowadzący prosi uczniów o przygotowanie plakatu – w tym celu rozdaje arkusze brystolu A1/A2. Na nim uczniowie mają narysować tabelę z e‑materiału, pokazującą wzory strukturalne dla wszystkich możliwych stopni utlenienia pierwiastków, bez symboli pierwiastków dla związków cząsteczkowych i dla związków jonowych:

5. W miejsca symboli pierwiastków uczniowie nacinają brystol, tworząc kieszonkę, w którą będzie można wprowadzać odpowiednie symbole pierwiastków. Następnie, odpowiednio dzieląc się ilością, tworzą takie same kwadraty z symbolami wszystkich pierwiastków wszystkich grup głównych oraz dwoma okresami grup przejściowych. W taki sposób skompletowane symbole pierwiastków uczniowie mogą umieszczać w odpowiednio przygotowane kieszonki, co pozwoli im w łatwy sposób uczyć się i zapamiętywać wzory tlenków.

6. Nauczyciel rozdaje uczniom w parach modele kulkowo‑pręcikowe. Uczniowie konstruują modele tlenków wskazanych przez nauczyciela. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów.

7. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, zadając przykładowe pytania:

• Czym jest wartościowość?

• Co to jest wzór strukturalny?

• Co to są tlenki?

• Podaj przykład tlenku metalu, niemetalu?

2. Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/nauczyłem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja może być wykorzystana przez uczniów do samodzielnej nauki w domu, podczas przygotowania się do lekcji lub do sprawdzianu. Nieobecni na lekcji mogą swoje luki kompetencyjne zniwelować poprzez analizę animacji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czym jest stopień utlenienia?

• Co to jest wzór strukturalny?

• Co to są tlenki?

• Podaj przykład tlenku metalu, niemetalu?

2. Nauczyciel przygotowuje:

• modele kulkowo‑pręcikowe

• kolorowe karteczki

• mazaki

• arkusze brystolu A1/A2