Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Teoria poznania i logika według Arystotelesa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• Objaśnia założenia stworzonej przez Arystotelesa teorii poznania.

• Wyraża własne zdanie na temat wpływu na rozwój myśli ludzkiej stworzonej przez Arystotelesa logiki nazw.

• Wyjaśnia własnymi słowami, czym jest sylogizm naukowy i sprawdza zasadność wnioskowania z przesłanek.

• Rozpoznaje różne rodzaje rozumowań: dedukcyjne, indukcyjne oraz redukcyjne.

• Wyjaśnia różnicę między mniemaniem a wiedzą.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• mapa myśli;

• burza mózgów;

• prezentacja multimedialna;

• film edukacyjny.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Teoria poznania i logika według Arystotelesa”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Film edukacyjny” na podstawie treści w zakładce „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Mapa myśli”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Wybrany uczeń rozpoczyna wstępną dyskusję wokół tematu lekcji, przedstawiając i uzasadniając swoje stanowisko. Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.

3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czym jest stworzona przez Arystotelesa teorię poznania?

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Nauczyciel wyznacza ucznia, który zapisuje na tablicy podane przez niego hasło z polecenia 1 w sekcji „Film edukacyjny” . Następnie uczniowie podają na forum swoje pomysły. Wybrany uczeń zapisuje je wszystkie wokół hasła. Na tej podstawie powstaje mapa myśli/pojęć, do których uczniowie będą mogli powracać podczas kolejnych etapów zajęć lub w ramach powtórki materiału w domu.

2. Burza mózgów. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jaki wpływ na rozwój myśli ludzkiej miała logika nazw Arystotelesa?
   Następnie informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgów i, jeśli to konieczne, wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania. Uczniowie podają swoje propozycje. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Nauczyciel prosi uczniów, aby porównali swoje propozycje z informacjami zamieszczonymi na tablicy.

3. Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel wyświetla multimedium z sekcji „Film edukacyjny”. Tym razem uczniowie pracują w parach, przygotowując odpowiedzi na pytania:
   1. Wyjaśnij dlaczego odkrycia logiki były nieuniknione?
   2. Jakimi argumentami, zdaniem wykładowcy, posłużył się Arystoteles, głosząc, że przekonania i twierdzenia są słuszne wówczas, gdy posługujemy się odpowiednim narzędziem.
   Po wyznaczonym czasie pary łączą się w czwórki i wspólnie omawiają swoje odpowiedzi, uzupełniając zawarte w nich wnioski i wiadomości. Nauczyciel pilnuje porządku pracy, pełni rolę doradcy i udziela uczniom informacji zwrotnej.

4. Praca z multimedium nr 1. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Mapa myśli”. Następnie każdy uczeń pracuje indywidualnie, odpowiadając na polecenia: zastanawiając się nad różnymi rodzajami rozumowań i szukając odpowiednich przykładów. Po wyznaczonym czasie nauczyciel weryfikuje odpowiedzi uczniów.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie 2 „Film edukacyjny”.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Porozmawiaj z koleżanką lub kolegą na temat ważności logiki zarówno w filozofii, jak i w życiu codziennym.

Materiały pomocnicze:

• Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.

• Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 2, tłum. Edward Iwo Zieliński, Lublin 1999.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.