Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Autorzy: Małgorzata Luc, Jacek Szmańda
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Jak prowadzić badania i obserwacje terenowe? Wstęp do badań we własnym regionie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa III
Podstawa programowa
XVI. Elementy przestrzeni geograficznej i relacje między nimi we własnym regionie – badania i obserwacje terenowe.
Uczeń:
1) wykorzystując dane pozyskane w trakcie badań terenowych, analizuje wpływ przedsiębiorstwa przemysłowego lub usługowego na środowisko przyrodnicze, rynek pracy, jakość życia ludności i rozwój gospodarczy najbliższego otoczenia oraz przedstawia wyniki tych analiz w postaci prezentacji lub posteru;
2) analizuje dostępność i ocenia jakość wybranych usług (np. edukacyjnych, zdrowotnych, rekreacyjnych, handlowych) w najbliższej okolicy (ulicy, dzielnicy miasta, wsi) na podstawie badań terenowych z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety;
4) na podstawie obserwacji oraz dostępnych materiałów źródłowych (np. miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, geoportalu, zdjęć satelitarnych) wyróżnia główne funkcje i dokonuje oceny zagospodarowania terenu wokół szkoły
6) na podstawie obserwacji terenowych, współczesnych i archiwalnych map oraz fotografii prezentuje i wyjaśnia zmiany układu przestrzennego i wyglądu zabudowy wybranego terenu we własnej miejscowości;
8) dokonuje analizy mocnych i słabych stron miejscowości zamieszkania lub dzielnicy dużego miasta oraz zagrożeń i szans jej rozwoju.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
omawia metody pozyskiwania informacji w terenie,
analizuje wybrane komponenty środowiska geograficznego przy pomocy kluczy interpretacyjnych,
dostrzega zróżnicowanie środowiska geograficznego.
Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)
Metody nauczania: analiza komponentów środowiska geograficznego, rozmowa kierowana, dyskusja dydaktyczna
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: komputer z dostępem do internetu
Materiały pomocnicze
Cabaj W., Obserwacje i pomiary w nauczaniu geografii fizycznej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Kraków 2012.
Piskorz S. (red.), Klucze dydaktyczne do rozpoznawania wybranych elementów środowiska przyrodniczo‑kulturowego Polski, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie, Kraków 2004.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę lekcji, wskazując na potrzebę badań terenowych w pozyskiwaniu informacji o środowisku przyrodniczym.
Nauczyciel przedstawia cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z częścią „Przeczytaj” e‑materiału.
Nauczyciel prowadzi z uczniami rozmowę kierowaną, starając się odpowiedzieć na następujące pytania:
Co to jest obserwacja?
Jakie są metody orientacji w terenie?
Jakie dane na temat wybranych komponentów środowiska geograficznego można pozyskać w ramach badań terenowych?
Do czego służą klucze identyfikacyjne?
Uczniowie zapoznają się z filmem edukacyjnym, indywidualnie lub w grupach wykonują polecenia zawarte w tej części e‑materiału. Nauczyciel czuwa nad poprawnością odpowiedzi uczniów.
Nauczyciel prosi uczniów o indywidualne wykonanie ćwiczeń interaktywnych, a następnie o omówienie rezultatów pracy przez wybranych uczniów.
Faza podsumowująca
Uczniowie z pomocą nauczyciela wymieniają, jakie informacje uzyskali, wykonując poszczególne ćwiczenia interaktywne. Określają, które dane dotyczą środowiska przyrodniczego, a które środowiska antropogenicznego.
Przypomnienie celów lekcji.
Ocena pracy uczniów podczas zajęć.
Praca domowa
Zaplanuj i zapisz w zeszycie badania i obserwacje jednego komponentu przyrodniczego (klimat, woda, gleba) w Twojej okolicy.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Film edukacyjny można wykorzystać w trakcie realizacji lekcji pt. „Pomiary geodezyjne”. Film może być też materiałem powtórzeniowym zarówno w trakcie pracy w klasie, jak i w pracy indywidualnej ucznia.