SCENARIUSZ LEKCJI

Autorzy: Małgorzata Luc, Jacek Szmańda

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Jak prowadzić badania i obserwacje terenowe? Wstęp do badań we własnym regionie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa III

Podstawa programowa

XVI. Elementy przestrzeni geograficznej i relacje między nimi we własnym regionie – badania i obserwacje terenowe.

Uczeń:

1) wykorzystując dane pozyskane w trakcie badań terenowych, analizuje wpływ przedsiębiorstwa przemysłowego lub usługowego na środowisko przyrodnicze, rynek pracy, jakość życia ludności i rozwój gospodarczy najbliższego otoczenia oraz przedstawia wyniki tych analiz w postaci prezentacji lub posteru;

2) analizuje dostępność i ocenia jakość wybranych usług (np. edukacyjnych, zdrowotnych, rekreacyjnych, handlowych) w najbliższej okolicy (ulicy, dzielnicy miasta, wsi) na podstawie badań terenowych z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety;

4) na podstawie obserwacji oraz dostępnych materiałów źródłowych (np. miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, geoportalu, zdjęć satelitarnych) wyróżnia główne funkcje i dokonuje oceny zagospodarowania terenu wokół szkoły

6) na podstawie obserwacji terenowych, współczesnych i archiwalnych map oraz fotografii prezentuje i wyjaśnia zmiany układu przestrzennego i wyglądu zabudowy wybranego terenu we własnej miejscowości;

8) dokonuje analizy mocnych i słabych stron miejscowości zamieszkania lub dzielnicy dużego miasta oraz zagrożeń i szans jej rozwoju.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia metody pozyskiwania informacji w terenie,

• analizuje wybrane komponenty środowiska geograficznego przy pomocy kluczy interpretacyjnych,

• dostrzega zróżnicowanie środowiska geograficznego.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody nauczania: analiza komponentów środowiska geograficznego, rozmowa kierowana, dyskusja dydaktyczna

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: komputer z dostępem do internetu

Materiały pomocnicze

Cabaj W., Obserwacje i pomiary w nauczaniu geografii fizycznej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Kraków 2012.

Piskorz S. (red.), Klucze dydaktyczne do rozpoznawania wybranych elementów środowiska przyrodniczo‑kulturowego Polski, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie, Kraków 2004.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę lekcji, wskazując na potrzebę badań terenowych w pozyskiwaniu informacji o środowisku przyrodniczym.

• Nauczyciel przedstawia cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z częścią „Przeczytaj” e‑materiału.

• Nauczyciel prowadzi z uczniami rozmowę kierowaną, starając się odpowiedzieć na następujące pytania:

1. Co to jest obserwacja?

2. Jakie są metody orientacji w terenie?

3. Jakie dane na temat wybranych komponentów środowiska geograficznego można pozyskać w ramach badań terenowych?

4. Do czego służą klucze identyfikacyjne?

• Uczniowie zapoznają się z filmem edukacyjnym, indywidualnie lub w grupach wykonują polecenia zawarte w tej części e‑materiału. Nauczyciel czuwa nad poprawnością odpowiedzi uczniów.

• Nauczyciel prosi uczniów o indywidualne wykonanie ćwiczeń interaktywnych, a następnie o omówienie rezultatów pracy przez wybranych uczniów.

Faza podsumowująca

• Uczniowie z pomocą nauczyciela wymieniają, jakie informacje uzyskali, wykonując poszczególne ćwiczenia interaktywne. Określają, które dane dotyczą środowiska przyrodniczego, a które środowiska antropogenicznego.

• Przypomnienie celów lekcji.

• Ocena pracy uczniów podczas zajęć.

Praca domowa

• Zaplanuj i zapisz w zeszycie badania i obserwacje jednego komponentu przyrodniczego (klimat, woda, gleba) w Twojej okolicy.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film edukacyjny można wykorzystać w trakcie realizacji lekcji pt. „Pomiary geodezyjne”. Film może być też materiałem powtórzeniowym zarówno w trakcie pracy w klasie, jak i w pracy indywidualnej ucznia.