Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Pierwsze państwa plemienne na ziemiach polskich

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• chrakteryzuje proces kształtowania się pierwszych słowiańskich państw plemiennych na ziemiach polskich;

• dowie się, jakie państwa plemienne uznaje się za pierwsze państwa słowiańskie na ziemiach polskich;

• poznaje i rozumie różnice między organizacją plemienną a organizacją państwa;

• ocenia wpływ pierwszych państw plemiennych na późniejszą historię Polski.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć. Wspólnie ustalają kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj” (ilość grup zależy od liczebności klasy):

• Grupa 1 i 5 – Proces kształtowania się pierwszych państw plemiennych;

• Grupa 2 i 6 - Pierwsze państwa plemienne;

• Grupa 3 i 7 - Państwo Wiślan;

• Grupa 4 i 8 - Państwo Polan. Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Wybrana osoba czyta polecenie 1: „Zapoznaj się z treścią mapy współczesnej Polski. Odpowiedz na pytania ujęte w treści mapy [kolory przycisków], które pozwolą ci przeanalizować, utrwalić, pogłębić i poszerzyć wiedzę o kraju Wiślan. Jakie dostrzegasz podobieństwa i różnice w organizacji państwa Wiślan i państwa Polan? Zastanów się, na czym mógł polegać błąd w funkcjonowaniu państwa Wiślan, wskutek którego nie przetrwało ono tak, jak przetrwało państwo Polan. Które informacje uważasz za najistotniejsze dla zrozumienia historii ziem polskich?” z sekcji „Mapa interaktywna”. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie dzielą się na grupy i opracowują odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia je, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.

3. Uczniowie pracują w parach. Analizują treść polecenia 2: „Zastanów się i odpowiedz, które informacje spośród podanych w treści lekcji dodałbyś do mapy interaktywnej. Zaproponuj także formę umieszczenia tych informacji.”, dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia nr od 5 do 8, następnie wylosowana osoba prezentuje swoje rozwiązania na forum. Pozostali komentują i uzupełniają informacje.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli na temat: „Pierwsze państwa plemienne na ziemiach polskich”.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie nr od 1 do 4 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• W. Chrzanowski, Kronika Słowian. Tom 3. Ruś Kijowska w czasach pierwszych Rurykowiczów, Kraków 2009.

• W. Chrzanowski, Kronika Słowian. Tom 2. Polanie, Kraków 2008.

• Z. Kurnatowska, Początki Polski, Poznań 2001.

• A. Buko: Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej : odkrycia, hipotezy, interpretacje. Warszawa 2005.

• J. Strzelczyk, Od Prasłowian do Polaków, Warszawa 1987.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Mapa interaktywna”, aby przygotować się do późniejszej pracy.