Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Włodzimierz Juśkiewicz
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Przyczyny dryfu kontynentów
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa
V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.
Uczeń:
1) wyjaśnia związek budowy wnętrza Ziemi z ruchem płyt litosfery i jego wpływ na genezę procesów endogenicznych.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia, czym jest dryf kontynentów,
omawia przyczyny dryfu kontynentów,
omawia dryf w świetle teorii płyt tektonicznych.
Strategie nauczania: asocjacyjna, operacyjna
Metody i techniki nauczania: metoda tekstu przewodniego, dyskusja, debata, burza mózgów
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: podkładowe mapy świata (ksero), zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale, atlasy świata
Materiały pomocnicze
Czechowski L., Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć, zadając pytania: czy byliście kiedyś na wycieczce w ciepłych krajach? jaka była tam pogoda? czy myślicie, że w Polsce też panowały kiedyś takie warunki klimatyczne?
Nauczyciel naprowadza uczniów na temat zajęć kolejnymi pytaniami: czy kontynenty są zawsze w tym samym miejscu? dlaczego się poruszają?
Nauczyciel przedstawia cele lekcji.
Następnie prowadzący pyta uczniów, co rozumieją pod pojęciem dryfu kontynentów. Następuje burza mózgów. Uczniowie wymieniają dowolne hasła, które kojarzą im się z terminem.
Po zakończeniu burzy mózgów prowadzący prosi uczniów o zapoznanie się z wybranymi przez nauczyciela fragmentami e‑materiału (definicja dryfu) i skonfrontowanie swoich wyobrażeń z rzeczywistością. Następuje dyskusja. Uczniowie dzielą się spostrzeżeniami.
Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów o dobranie się w zespoły dwuosobowe. Każdy z zespołów otrzymuje podkładową mapę świata z granicami kontynentów (nie są to granice płyt tektonicznych). Uczniowie proszeni są o zapoznanie się z e‑materiałem. Następnie nauczyciel przedstawia plan do wykonania. Zadaniem uczniów będzie sporządzenie mapy tektonicznej świata na podkładach. Nauczyciel prosi uczniów o odszukanie w atlasie i naniesienie na podkład zasięgów i nazw głównych płyt tektonicznych, dodatkowo niebieskim zakreślaczem powinni zaznaczyć strefy ryftowe, a czerwonym strefy subdukcji i kolizji. Po naniesieniu danych nauczyciel pyta uczniów, które kontynenty zbliżają się do siebie, a które oddalają. Następnie pyta, co wskazuje na takie odpowiedzi, jaka jest rola stref subdukcji i stref ryftowych. Każdy może się wypowiedzieć i podać swój pomysł. Nauczyciel moderuje dyskusję i zapisuje prawidłowe odpowiedzi na tablicy.
Gdy wszystkie grupy skończą, nauczyciel prosi wybrane zespoły o przedstawienie własnej pracy i uzasadnienie swojego wyboru, podanie z jakich map źródłowych korzystali. Na końcu nauczyciel podsumowuje wszystkie odpowiedzi i objaśnia rolę stref subdukcji i ryftowej w zrozumieniu ruchu płyt tektonicznych. Następnie uczniowie są proszeni o wykonanie wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń z e‑materiału.
Faza podsumowująca
Nauczyciel zdaje uczniom następujące pytania: czego dowiedzieliście się na dzisiejszej lekcji? co było dla was najciekawsze? o czym chcielibyście dowiedzieć się więcej?
Następuje krótka dyskusja podsumowująca treści poruszone podczas lekcji. W razie potrzeby prowadzący wyjaśnia kwestie sporne i problematyczne oraz odpowiada na dodatkowe pytania uczniów. Uczniowie przystępują do indywidualnego rozwiązywania ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”. Zadania, których uczniowie nie zdążą rozwiązać w klasie, można zadać jako pracę domową.
Praca domowa
W ramach pracy domowej uczniowie wykonują ćwiczenia, których nie zdążyli rozwiązać podczas zajęć.
Uczniowie wykonują papierowy model Ziemi z naniesionymi elementami tektoniki (w załączniku). Każdy uczeń na koniec zajęć otrzymuje wycinankę papierową. Powinien na nią przed wycięciem nanieść kolorami granice płyt litosfery oraz kierunki ich ruchu. Następnie wycina glob z podkładu i nakleja go przezroczystą taśmą klejącą lub klejem do papieru na kulę. Kulą może być piłka tenisowa, urobiona plastelina lub zgrabnie zgnieciona masa papieru.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Animacja 3D może zostać wykorzystana podczas zajęć poświęconych wpływowi procesów endogenicznych na powstanie głównych struktur tektonicznych i ukształtowanie powierzchni Ziemi (zakres rozszerzony: V. 9).