Autor: Anna Juwan

Temat: Glikoliza – wspólny etap katabolizmu tlenowego i beztlenowego cukrów

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym jest glikoliza.

• Scharakteryzujesz proces glikolizy jako jeden z etapów oddychania komórkowego.

• Określisz substraty oraz produkty glikolizy.

• Opiszesz przebieg glikolizy na podstawie analizy schematu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z filmem samouczekiem;

• ćwiczenia przedmiotowe.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Glikoliza – wspólny etap katabolizmu tlenowego i beztlenowego cukrów”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z treścią sekcji „Podsumowanie”.

2. Uczniowie przypominają sobie informacje na temat oddychania tlenowego i zachodzącego w warunkach beztlenowych, zwracając uwagę na proces glikolizy.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o zdefiniowanie terminu „glikoliza” oraz przypomnienie, jak przebiega ten proces.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Film samouczek”). Uczniowie samodzielnie wykonują polecenie nr 1 (dotyczące szlaków metabolicznych uzyskiwania ATP przez komórki mięśniowe w procesie oddychania) z sekcji „Film samouczek”. Po wykonaniu zadania nauczyciel wyświetla film samouczek i uczniowie weryfikują swoją odpowiedź. Prowadzący zajęcia wyjaśnia ewentualne wątpliwości. Następnie uczniowie wykonują polecenie nr 2 („Na podstawie analizy schematu przebiegu glikolizy opisz główne etapy przebiegu tego procesu. Zwróć uwagę na te etapy, na których powstaje ATP”). Wybrane osoby przedstawiają odpowiedź na forum klasy.

2. Uzupełnianie schematu. Nauczyciel rozdaje uczniom schemat procesu glikolizy do uzupełnienia (zob. materiały pomocnicze) i przedstawia im polecenie: „Na podstawie własnej wiedzy, uzyskanej podczas przygotowania do lekcji oraz na podstawie samouczka po uzgodnieniu z członkami grupy uzupełnijcie schemat glikolizy, wpisując odpowiednie wyrażenia w zaznaczone miejsca. Przygotujcie się do zaprezentowania schematu glikolizy ze wskazaniem i omówieniem kolejnych jej etapów”. Uczniowie w grupach uzupełniają schemat.
   Następnie wybrana grupa prezentuje swój schemat, wskazując kolejne etapy glikolizy i omawiając je. Pozostałe grupy oraz nauczyciel w razie potrzeby uzupełniają informacje.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia otwarte nr 7 i 8 (dotyczące cech procesu glikozy) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i formułują wspólne uzasadnienia. Nauczyciel w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowy tok rozumowania. Chętni prezentują odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 6 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Podsumowanie” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.