Autor: Piotr Mazur

Przedmiot: filozofia

Temat: Tropy sceptyków

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Przypomnisz sobie główne założenia antycznego ruchu sceptyckiego.

• Przeanalizujesz dziesięć tropów sceptyckich.

• Wyjaśnisz na wybranych przykładach, na czym polega względność spostrzeżeń.

• Nauczysz się sceptyckiej metody oceniania ludzkiego postrzegania świata.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

• zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

• rozpoznaje znaczenie filozofii jako istotnej części dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• lego logos;

• schemat interaktywny.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Tropy sceptyków. Po zapisaniu tematu lekcji, nauczyciel rzuca kostkę do jednego z uczniów i prosi go o złapanie oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, które na niej zobaczył. Pytania na ściankach kostki:
   - Co cię zainteresowało w tym temacie?
   - Jak wytłumaczysz koledze/koleżance, dlaczego ten temat jest ważny?
   - O czym, twoim zdaniem, będzie ta lekcja?
   - Jakie masz pytania związane z tym tematem?
   - Co już wiesz na ten temat?
   - Znak zapytania (uczeń sam wybiera pytanie, które chciałby zadać).
   Następnie uczeń odrzuca kostkę do następnej osoby.

Faza realizacyjna

1. Lego logos. Uczniowie dobierają się w pary. Każda para losuje jeden z tropów Ainezydema. Uczniowie zapoznają się z treścią zawartej w zakładce „Przeczytaj”. Następnie układają konstrukcje z klocków Lego, odzwierciedlające znaczenie wylosowanego tropu. Każda para prezentuje swoją konstrukcję, przedstawiając jednocześnie sposób odczytania tekstu.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Uczniowie analizują listę tropów Ainezydema. Nauczyciel prosi, aby rozważyć, czy ich następowanie po sobie jest logiczne i spójne, następnie prosi, aby uczniowie zastanowili się, czy filozof wymienił wszystkie argumenty przeciwko poznaniu zmysłowemu oraz ocenili, które z tropów można zredukować do innych. Ustna prezentacja na forum klasy efektów pracy poszczególnych grup.

3. Praca z multimedium. Praca w grupach. Uczniowie zapoznają się ze schematem interaktywnym, który prezentuje tropy sceptyka Agrypy. Zadaniem uczniów jest rozważenie, na ile pokrywają się one z tropami Ainezydema oraz refleksja, czy można wskazać inne tropy dopełniające poniższy podział, które w nim nie wystąpiły. Ustna prezentacja na forum klasy efektów pracy poszczególnych grup.

4. Ćwiczenia przedmiotowe. Realizacja  zadań interaktywnych nr 1, 2, 3, 4 i 6. Uczniowie samodzielnie rozwiązują zadania od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Nauczyciel omawia wyniki wspólnie z klasą.

Faza podsumowująca

1. W ramach podsumowania nauczyciel prosi uczniów, by każdy z nich ułożył krzyżówkę (krzyżówka ma odnosić się do zagadnień poruszanych na lekcji). Następnie uczniowie wymieniają się krzyżówkami i je rozwiązują. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

Praca domowa:

1. Napisz pracę argumentacyjną na temat: Jak przekonać starożytnego sceptyka, że człowiek może zdobywać wiedzę. Swoją wypowiedź poprzyj odpowiednimi argumentami.

Materiały pomocnicze:

• Abriszewski K., Sceptycyzm jako pozytywne stanowisko epistemologiczne, „Toruński Przegląd Filozoficzny” 2007, t. 7/8, s. 225‑240.

• Puczyłowski T. A., O argumencie z niewiedzy i logice sceptycyzmu, „Przegląd Filozoficzny” 2011, nr 2, s. 213‑227.

• Ziemińska R., Historia sceptycyzmu: w poszukiwaniu spójności, Toruń 2013.

• Ziemińska R., Spójność starożytnego sceptycyzmu, „Przegląd Filozoficzny” 2010, nr 1, s. 147‑163.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Schemat” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.