Dla nauczyciela

Autor: Zuzanna Szewczyk

Przedmiot: biologia

Temat: Wątroba – wielofunkcyjny gruczoł trawienny

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
V. Budowa i fizjologia człowieka.
2. Odżywianie się. Uczeń:
7) przedstawia rolę wątroby w przemianach substancji wchłoniętych w przewodzie pokarmowym;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Funkcjonowanie zwierząt.
2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
1) Odżywianie się. Uczeń:
e) przedstawia rolę wydzielin gruczołów i komórek gruczołowych w obróbce pokarmu,
i) przedstawia rolę wątroby w przemianach substancji wchłoniętych w przewodzie pokarmowym,

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Omówisz budowę wątroby.

  • Przeanalizujesz główne funkcje wątroby.

  • Przedstawisz rolę wątroby w przemianach substancji wchłoniętych w przewodzie pokarmowym.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • mapa myśli;

  • grupy ekspertów;

  • praca z modelem 3D;

  • praca z filmem;

  • wykład;

  • gra dydaktyczna.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • arkusze papieru A1, flamastry.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel prosi o przypomnienie, w jaki sposób wątroba wiąże się anatomicznie z układem pokarmowym. Wiadomości te uczniowie mogą zweryfikować, zapoznając się z modelem 3D zawartym w e‑materiale.

  2. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w tekście otwierającym e‑materiał.

  3. Nauczyciel omawia cele zajęć, a następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału.

  2. Nauczyciel wyświetla film pt. „Funkcje wątroby”. Następnie prosi uczniów, aby pokrótce omówili przedstawione w filmie funkcje narządu.

  3. Uczniowie wykonują indywidualnie polecenie nr 2 („Opisz sposób produkcji oraz funkcje żółci”) i polecenie nr 3 („Wyjaśnij, w jaki sposób wątroba uczestniczy w utrzymaniu temperatury ciała”) do filmu, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

  4. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z grup opracowuje jedno zagadnienie na podstawie informacji zawartych w e‑materiale.

  • Grupa I – funkcje krążeniowe wątroby;

  • Grupa II – funkcje metaboliczne wątroby;

  • Grupa III – funkcje detoksykacyjno‑wydzielnicze wątroby.

  1. Po opracowaniu zagadnień przez każdą z grup nauczyciel miesza uczniów tak, aby w każdym z nowych zespołów było przynajmniej dwóch przedstawicieli ze starej grupy. Każdy z uczniów przedstawia kolegom partię materiału, którą opracował wcześniej (uczenie się przez nauczanie innych).

  2. Nauczyciel prosi o wypisanie na małych kartkach pojęć, jakie uczniowie zapamiętali na dany temat. Grupy porządkują kartki w zbiory, wyszukując połączenia pomiędzy zapisanymi pojęciami. Grupy przyklejają kartki na arkuszu papieru A1, łączą strzałkami, rysują linie i dopisują nowe hasła, tworząc mapę myśli. Przedstawiciele grup omawiają swoje mapy myśli. Nauczyciel weryfikuje informacje, w razie potrzeby uzupełnia.

  3. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia od 6 do 8, odnoszące się do tekstu źródłowego na temat wpływu rytmu dobowego na wielkość wątroby u myszy. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i formułują wspólne uzasadnienia. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów, w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowy tok rozumowania. Chętni prezentują odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w multimedium układają pytania do quizu dla innych par. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską parę.

Praca domowa:

  • Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 5.

Materiały pomocnicze:

  • Neil Campbell i in., Biologia, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2012

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

  • Film może zostać wykorzystany na lekcjach: „Żółć – powstawanie, wydzielanie i funkcje” oraz „Współdziałanie wątroby i trzustki w regulacji poziomu cukru we krwi”. Uczniowie mogą również wykorzystać film, przygotowując się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się