Sceariusz zajęć

Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: W jaki sposób można obliczyć pH słabych kwasów i zasad?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VI. Reakcje w roztworach wodnych. Uczeń:

4) wykonuje obliczenia z zastosowaniem pojęć: stała dysocjacji, stopień dysocjacji, pH, iloczyn jonowy wody, iloczyn rozpuszczalności; stosuje do obliczeń prawo rozcieńczeń Ostwalda.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje pojęcia: stała dysocjacji, stopień dysocjacji;

• pisze równanie dysocjacji słabego kwasu oraz słabej zasady;

• proponuje sposób obliczenia i oblicza pH słabego kwasu;

• proponuje sposób obliczenia i oblicza pH słabej zasady.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza tekstu źródłowego;

• film samouczek;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, marker;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:

• Jakie znacie słabe kwasy i słabe zasady?

• Czym jest stała dysocjacji oraz stopień dysocjacji?

2. Ustalenie celów. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami określa cele lekcji.

3. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie odpowiadają na pytanie: W jaki sposób można obliczyć stężenie kwasu i zasady?

Faza realizacyjna:

1. Eksperyment chemiczny – „Badanie pH kwasu solnego i octowego o różnych stężeniach molowych”. Nauczyciel dzieli uczniów losowo na grupy. Uczniowie pobierają odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne ze stołu laboratoryjnego, wypracowują zasady instrukcji przeprowadzenia eksperymentu, po czym chętni uczniowie podają je na forum klasy. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy, w których formułują pytanie badawcze, hipotezę, zapisują obserwacje i wyciągają wnioski. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie prezentują efekty pracy grupowej na forum klasy.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej dla uczniów film samouczek dotyczący obliczania pH słabych kwasów i zasad, po czym nauczyciel z uczniami dokonują podsumowania nowych wiadomości.

3. Uczniowie samodzielnie wykonują polecenie do medium bazowego. Następne wybrane osoby przedstawiają wyniki pracy. Nauczyciel weryfikuje je pod kątem poprawności i ewentualnie wyjaśnia uczniom niezrozumiałe dla nich kwestie.

4. Uczniowie w parach sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia 3‑8 zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”. Mogą wspierać się treściami zawartymi w e‑materiale. Kolejno, po każdym wykonanym ćwiczeniu chętni lub wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują propozycję swojego rozwiązania zadania. Nauczyciel weryfikuje poprawność rozwiązań i wyjaśnia ewentualnie niezrozumiałe kwestie.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania:

• Jak wygląda równanie dysocjacji słabego kwasu i słabej zasady?

• W jaki sposób oblicza się pH słabego kwasu?

• W jaki sposób oblicza się pH słabej zasady?

2. Na koniec lekcji nauczyciel prosi uczniów o uzupełnienie w ich portfolio następujących zdań:

• Dziś nauczyłem się, że...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudności sprawiło mi...

• Zaskoczyło mnie...

• Przypomniałem/łam sobie, że...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny uczniowie mogą wykorzystać podczas rozwiązywania zadań w grupach. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą film wykorzystać do uzupełnienia barków podczas nieobecności.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak wygląda równanie dysocjacji słabego kwasu i słabej zasady?

• W jaki sposób oblicza się pH słabego kwasu?

• W jaki sposób oblicza się pH słabej zasady?

2. Doświadczenie chemiczne – „Badanie pH kwasu solnego i octowego o różnych stężeniach molowych”:

• Szkło i sprzęt laboratoryjny: statywy do probówek, probówki, pipety, pehametry.

• Odczynniki chemiczne: roztwór kwasu chlorowodorowego o stężeniach: 0,1; 0,01; 0,001 mol/dmIndeks górny 3³oraz roztwór kwasu octowego o stężeniach: Indeks górny 3  Indeks górny koniec³  0,1; 0,01; 0,001 mol/dmIndeks górny 3³.

3. Karty charakterystyk kwasu chlorowodorowego i octowego.

4. Karta pracy ucznia: