Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Myśl polityczna w epoce odrodzenia. Rewolucja militarna

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje najważniejsze nurty renesansowej myśli politycznej i podejście poszczególnych filozofów do pojęć suwerenności i suwerena;

• wyjaśnia, dlaczego Machiavelli oddziela politykę od moralności i jakie ma to znaczenie dla rządzących;

• opisuje wpływ nowych technik wojskowości na gospodarkę i społeczeństwo Europy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć, omawia lub ustala razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie źródeł przełomu renesansowego oraz najważniejszych założeń nowej epoki – odrodzenia. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, nauczyciel w razie potrzeby dopowiada dodatkowe informacje, udzielając im informacji zwrotnej.

Faza realizacyjna:

1. Prowadzący zapowiada, że uczniowie podzielą się teraz na cztery grupy, które będą pracowały nad tekstem e‑materiału oraz materiałami źródłowymi znajdującymi się w multimedium (prezentacji multimedialnej). Proponowany podział:

• grupa 1 – nurt monarchiczny – Niccolò Machiavelli (oraz tekst źródłowy: Niccolò Machiavelli o wzorze władcy);

• grupa 2 – nurt monarchiczny – Jean Bodin (oraz tekst źródłowy: Jean Bodin o miejscu władcy w ustroju państwa);

• grupa 3 – nurt antymonarchistyczny oraz idea prawa naturalnego (tekst źródłowy: Hugo Grotius o naturze prawa);

• grupa 4 – nurt utopijny – Thomas More (oraz tekst źródłowy: Thomas More o idealnym państwie).

Nauczyciel określa czas na przygotowanie, uczniowie wybierają przedstawicieli, którzy zaprezentują podsumowanie pracy grup.

2. Praca z tekstem i multimedium. Po ustalonym czasie przedstawiciele grup omawiają poszczególne nurty odrodzeniowej myśli politycznej, pozostali uczniowie robią notatki. Nauczyciel udziela im informacji zwrotnej.

3. Prowadzący poleca, aby uczniowie na podstawie zebranych informacji wykonali w parach polecenie 2 dołączone do prezentacji multimedialnej - dopasowują teksty do nazw doktryn. Wybrana para uczniów przedstawia swoją odpowiedź.

4. Nauczyciel zapoznaje uczniów z poleceniem 3: „W niedługim czasie po epoce renesansu triumf w wielu państwach europejskich zaczął święcić pogląd o nieograniczonej władzy monarchy w rządzonym przezeń państwie, tzw. absolutyzm. Z podanych wyżej tekstów wybierz te, które stanowią swego rodzaju zapowiedź tego nurtu w myśli europejskiej. Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do treści tekstów źródłowych”. Zaprasza uczniów do krótkiej dyskusji i przedstawiania swoich propozycji oraz argumentów.

5. Nauczyciel na koniec tej części zajęć omawia ideę wojny sprawiedliwej i niesprawiedliwej (wychodząc najpierw od poglądów Pawła Włodkowica z okresu średniowiecza) będącej tematem rozważań myślicieli renesansowych. Przybliża też zagadnienie rewolucji militarnej i zmian w organizacji i finansowaniu armii, co miało wpływ także na gospodarkę i społeczeństwo.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem/nauczyłam się…

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 4, 5 i 6 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997.

Filipowicz S., Historia idei politycznych: wybór tekstów, t. 1, Warszawa 1998.

Król M., Historia myśli politycznej od Machiavellego po czasy współczesne, Gdańsk 2001.

Wskazówki metodyczne:

Prezentację multimedialną można wykorzystać jako podstawę pracy uczniów w grupach przed lekcją. Wówczas grupy przedstawiają swoją pracę w trakcie fazy realizacyjnej.