Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Zakony rycerskie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia genezę powstania i rolę zakonów rycerskich;

• opisuje trzy najważniejsze zakony rycerskie: krzyżaków, joannitów i templariuszy;

• analizuje rolę templariuszy w Europie;

• wskazuje pozostałości zakonne na ziemiach polskich.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Zakony rycerskie”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Trzech wskazanych uczniów (albo ochotników) przygotowuje prezentacje na podstawie informacji zawartych we wspomnianych sekcjach. Każda osoba opracowuje inny przykład z trzech wskazanych zakonów rycerskich: joannitów, templariuszy oraz Krzyżaków.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela tematu i celów zajęć, ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Zadaje uczniom pytania: Czym były zakony rycerskie? Dlaczego powstały?

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wskazani przed lekcją uczniowie prezentują trzy zakony rycerskie (ich genezę, reguły) i omawiają efekty swojej pracy. Nauczyciel oraz inni uczniowie zadają pytania prezentującym, w razie potrzeby uzupełniają ich wypowiedzi.

2. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Ponieważ uczniowie zapoznali się z prezentacją przed zajęciami, nauczyciel prosi, aby uczniowie wykonali w parach polecenie 2: opisali losy zakonów rycerskich po opanowaniu przez muzułmanów Ziemi Świętej. Po ustalonym czasie wybrana para uczniów przedstawia propozycję odpowiedzi, prowadzący w razie potrzeby koryguje ją i uzupełnia. W podobny sposób pary uczniowskie wykonują polecenie 3: wyjaśniają, na czym polegała wyższość zakonnych formacji wojskowych nad świeckim rycerstwem.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z e‑nagraniem. Klasa dzieli się na czteroosobowe grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do polecenia 3: „Opisz rolę templariuszy na terenie Ziemi Świętej oraz w Europie. Na czym polegała ich działalność? Czym zajmowali się templariusze?”. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie lider wylosowanej grupy odczytuje swoją propozycję, pozostali uczniowie mogą ustosunkować się do niej i uzupełnić ją w razie potrzeby. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Robią to, nadal pracując w tych samych grupach. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Zakony rycerskie” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Po wykonaniu pracy nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawiciela wybranej lub wylosowanej grupy.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004–2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

M. Melville, Dzieje templariuszy, tłum. A. Jędrychowska, Warszawa 1991.

Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997.

T. Asbridge, Krucjaty. Wojna o Ziemię Świętą, tłum. N. Rataj, M. Józefowicz, Kraków 2015.

T.W. Lange, Szpitalnicy, joannici, kawalerowie maltańscy, Poznań 1994.

K. Wasilkiewicz, Templariusze i joannici w biskupstwie lubuskim (XIII‑XVI w.), Gniezno 2016.

Wskazówki metodyczne:

Prezentacja multimedialna oraz film mogą być wykorzystane do przygotowania się przez uczniów do lekcji powtórkowej dotyczącej krucjat.