Imię i nazwisko autora:

Krystyna Wosińska

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Czy Wszechświat będzie trwał wiecznie?

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości.
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
4) przeprowadza obliczenia liczbowe posługując się kalkulatorem;
15) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu.
III. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:
5) opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata; zna przybliżony wiek Wszechświata, opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę galaktyk).

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
4) przeprowadza obliczenia liczbowe posługując się kalkulatorem;
19) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu.
IV. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:
10) opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata; zna przybliżony wiek Wszechświata, opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę galaktyk); stosuje do obliczeń prawo Hubble’a.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. opisze, czym jest ucieczka galaktyk;

2. omówi prawo Hubble’a;

3. wyjaśni, czym jest teoria Wielkiego Wybuchu;

4. przeanalizuje wpływ grawitacji na ekspansję Wszechświata i jego dalsze losy.

Strategie nauczania:

strategia eksperymentalno‑obserwacyjna (dostrzeganie i definiowanie problemów)

Metody nauczania:

wykład informacyjny, pokaz multimedialny, analiza pomysłów

Formy zajęć:

praca w grupach, praca indywidualna

Środki dydaktyczne:

monitor interaktywny (lub komputer z rzutnikiem) albo tablety do dyspozycji każdego ucznia

Materiały pomocnicze:

e‑materiały: „Jak powstał Wszechświat?”, „Co nazywamy Wielkim Wybuchem?”, „Model rozszerzania się Wszechświata”

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Wprowadzenie, zgodnie z treścią w części pierwszej „Czy to nie ciekawe?”.
Wyjaśnienie, czym są galaktyki oraz jak odległe galaktyki poruszają się względem Ziemi.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel wyjaśnia prawo Hubble’a i stawia problem znaczenia zjawiska ucieczki galaktyk. Czy oznacza to, że jesteśmy w środku Wszechświata? Uczniowie dyskutują problem ucieczki galaktyk i z pomocą nauczyciela właściwie interpretują prawo Hubble’a, jako przejaw ekspansji Wszechświata. Uczniowie dyskutują problem, czy ekspansja Wszechświata wpływa na rozmiary obiektów takich, jak planety, gwiazdy i galaktyki. Nauczyciel objaśnia wpływ gęstości Wszechświata na szybkość ekspansji. Wyświetla Rys. 1, pokazujący różne modele ekspansji Wszechświata i omawia je, zadając uczniom pytania sprawdzające zrozumienie problemu. Nauczyciel wyjaśnia odkrycie zjawiska przyspieszenia ekspansji Wszechświata. Uczniowie oglądają grafikę interaktywną i odpowiadają na pytania aktywizujące.

Faza podsumowująca:

Uczniowie w grupach rozwiązują zadania 6 i 8 z zestawu ćwiczeń, a następnie dyskutują odpowiedzi na forum klasy.

Praca domowa:

Dwa zadania do wyboru z zestawu ćwiczeń.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafikę interaktywną można wykorzystać na lekcji. Może też być wykorzystana przez uczniów po lekcji, do powtórzenia i utrwalenia materiału.