Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Zbyt wcześnie. Poetyckie refleksje na temat śmierci dziecka

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wyraża swoją opinię na temat tego, dlaczego motyw śmierci fascynuje twórców;

  • określa podobieństwa i różnice w ukazaniu dramatu śmierci dziecka we wskazanych utworach;

  • wskazuje środki artystyczne użyte przez poetów do przedstawienia trudnej tematyki;

  • podaje argumenty na to, że wiersz Szymborskiej jest w sferze profanum;

  • określa, jaki typ wiersza prezentuje utwór Jana Twardowskiego szukam.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • burza mózgów.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel inicjuje rozmowę z uczniami o tym, dlaczego motyw śmierci fascynuje twórców. Uczniowie na zasadzie burzy mózgów wymieniają się spostrzeżeniami. Ustalają, że mówienie o śmierci jest trudne. Podają też powody nieumiejętności rozmowy na ten temat. Rysują schemat.

  2. Przedstawienie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z materiałem z sekcji „Przeczytaj”. Następnie chętna osoba podsumowuje informacje na temat literackich pytań o sens, poetyckich refleksji na temat śmierci dziecka i współczesnych odniesień do tematyki.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o dyskusję na temat tego, jak rozumieją wiersze szukam oraz Bagaż powrotny: o czym są, jaki jest nastrój, tematyka utworów.

  3. Uczniowie wysłuchują zamieszczonego w e‑materiale audiobooka. W pierwszej kolejności określają podobieństwo i różnice w ukazaniu dramatu śmierci dziecka. Następnie zestawiają ze sobą środki artystyczne, których użyli poeci do przedstawienia trudnej tematyki. Mogą to robić w parach lub większych grupach.

Faza podsumowująca:

  1. W fazie podsumowującej nauczyciel odtwarza film i prosi uczniów o indywidualną pracę z ćwiczeniami 1 i 2.

  2. Po wysłuchaniu wykładu uczniowie w parach wskazują różnice między obrazowaniem śmierci dziecka u Wisławy Szymborskiej w Bagażu powrotnym i Jana Kochanowskiego w Trenach.

  3. Na koniec zajęć nauczyciel przeprowadza z uczniami dyskusję na temat tego, że wiersz Szymborskiej jest w sferze profanum.

Praca domowa:

  1. Na podstawie informacji z wykładu o dwóch możliwościach przedstawiania śmierci dziecka: w sferze profanum lub w sferze sacrum, określ, który typ prezentuje wiersz Jana Twardowskiego szukam.

  2. Wyjaśnij, dlaczego tytuł wiersza Bagaż powrotny jest paradoksalnie nieadekwatny.

Materiały pomocnicze:

  • Jolanta Kowalewska‑Dąbrowska, Językowy obraz Boga i człowieka w poezji Jana Twardowskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2006.

  • https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Prace_Jezykoznawcze/Prace_Jezykoznawcze‑r2013‑t15‑n2/Prace_Jezykoznawcze‑r2013‑t15‑n2‑s19‑35/Prace_Jezykoznawcze‑r2013‑t15‑n2‑s19‑35.pdf

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Film