Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Filozofia kontynentalna XVII wieku: życie i twórczość Kartezjusza
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
przedstawia biografię i dorobek naukowy Kartezjusza;
charakteryzuje przełomową myśl filozoficzną Kartezjusza;
analizuje, dlaczego rozmyślania Kartezjusza zostały poddane krytyce;
ocenia znaczenie dokonań Kartezjusza dla określenia kierunku poszukiwań filozofii nowożytnej.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
nauczanie wyprzedzające.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
debata;
drama;
praca z multimedium.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie i wyświetleniu e‑materiału, odczytuje uczniom temat zajęć oraz cele, a następnie prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel odczytuje pytanie znajdujące się we wprowadzeniu do e‑materiału wyświetlonego na tablicy: Co jest warunkiem uprawiania rzetelnej filozofii? Prosi uczniów, aby w parach rozpoczęli wstępną dyskusję na ten temat. Uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami na forum, a wybrana osoba zapisuje najważniejsze spostrzeżenia i wnioski z dyskusji na tablicy.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki. Nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną porządkującą ten etap pracy.
Praca z multimedium. Uczniowie dzielą się na 3 grupy i pracują z tekstem źródłowym, postępując według ustalonego trybu pracy:
– Określenie tematu przywołanego fragmentu.
– Identyfikacja problemów poruszonych w tekście.
– Teza interpretacyjna.
– Krytyka filozofii Kartezjusza.
Po analizie tekstu uczniowie uzupełniają mapę myśli. Nauczyciel prosi osobę reprezentującą grupę do odczytania haseł z mapy myśli. Grupy uzupełniają multimedium.Drama. Uczniowie dzielą się na zespoły 4‑osobowe. Następnie nauczyciel informuje, że w dalszej pracy będą wykorzystywać metodę dramy w odniesieniu do mapy myśli, ilustrując problem krytyki Kartezjusza. Każdy zespół ma przygotować scenkę, podczas której wcielą się w postać Kartezjusza i osoby krytykujące jego poglądy.
Poszczególne role uczniów:
– dziennikarz‑komentator, który jest przede wszystkim odpowiedzialny za merytoryczną informację,
– dziennikarz przeprowadzający wywiad, który powinien zadać interesujące pytania,
– osoba, z którą będzie przeprowadzany wywiad, a która powinna się wczuć w odgrywaną postać.
Nauczyciel wyznacza ramy czasowe na przygotowanie, po którym następuje odegranie wybranych ról. Na koniec następuje podsumowanie przez nauczyciela oraz w razie potrzeby uzupełnienie przedstawianych informacji.Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?
Nauczyciel zadaje uczniom pytania:
1. Jakie dzieło napisał Kartezjusz pod wpływem księżniczki Elżbiety i co było jego tematem?
2. W jaki sposób przedstawiał Kartezjusz swoje stanowisko dotyczące istnienia?
Praca domowa:
Napisz esej, w którym zajmiesz stanowisko w dyskusji, czy Kartezjusz słusznie został nazwany „ojcem nowożytnej filozofii”. W swoich rozważaniach odwołaj się do poglądów innych filozofów.
Materiały pomocnicze:
Drozdowicz Z., Kartezjański racjonalizm: zrozumieć Kartezjusza, Poznań 2014.
Drozdowicz Z., Kartezjusz a współczesność, Poznań 1980.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 2, Warszawa 2005.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.