Autor: Tytus Izdebski

Przedmiot: historia

Temat: Biada pokonanym. Dlaczego Rzym tryumfuje nad Kartaginą?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

IV.Społeczeństwo, życie polityczne i kultura starożytnego Rzymu.

Uczeń:

2) charakteryzuje organizację armii oraz etapy ekspansji rzymskiej;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• poznaje przyczyny zwycięstwa Rzymian w wojnach punickich;

• rozumie zasady starożytnej sztuki wojennej i zasady organizacji państw;

• poznaje dziedzictwo państwa kartagińskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca,

• analiza tekstu źródłowego, źródeł ikonograficznych i danych statystycznych,

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale

• telefony z dostępem do internetu

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Podczas poprzednich zajęć nauczyciel prosi uczniów, aby przypomnieli sobie wiadomości o wojnach punickich oraz zapoznali się z multimedium.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji, ustala z uczniami kryteria sukcesu.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie czasu się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, nauczyciel udziela im informacji zwrotnej.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca uczniom, aby odliczali do trzech i dzieli klasę na trzy grupy. Każda z grup opracowuje po 3 pytania do najważniejszych faktów z dziejów wskazanej wojny punickiej (np. wyprawa Hannibala, skutki I i II wojny, najważniejsze bitwy, bunt w Afryce, porównanie sił, pokój kartagiński). Następnie wybrani uczniowie przekazują je grupie obok, która ma za zadanie udzielić odpowiedzi. Na koniec przedstawiciele grup czytają pytania i swoje odpowiedzi. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel odtwarza film edukacyjny, po jego zakończeniu prosi uczniów o udział w dyskusji na temat: co stanowiło o sile Rzymian i wpłynęło na ostateczny wynik konfliktu? Jedna osoba (wskazana lub ochotnik) zgłasza swoją propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie odnoszą się do niej.

3. Uczniowie zostają podzieli na osiem grup. Każda z grup wykonuje jedno z ośmiu ćwiczeń. W miarę dysponowania czasem nauczyciel prosi o zreferowanie zadania i odpowiedzi, udzielając informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel inicjuje krótką debatę na temat przyczyn wojen punickich i racji moralnych stojących po obydwu stronach na podstawie przytoczonego fragmentu książki Krzysztofa Kęcieka „Dzieje Kartagińczyków”. Prosi, aby uczniowie przeanalizowali obronę wyższości cywilizacji kartagińskiej nad rzymską w przytoczonym fragmencie i wskazali, co jest faktem, a co opinią.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów. Zadaje pracę domową i omawia sposób jej wykonania.

Praca domowa:

Przeczytaj fragment dyskusji o przyczynach wygranej w wojnach punickich zamieszczonej w portalu Historycy.org w styczniu 2010 roku (źródło: http://www.historycy.org/historia/index.php/t64576.html) lub wyszukaj inny materiał dotyczący tego tematu. Wypisz zdania, które twoim zdaniem dowodzą, że autorzy wpisów posługują się współczesnym sposobem myślenia w objaśnianiu wydarzeń z odległej przeszłości.

Odpowiedz na pytanie, czy przeprawa Hannibala przez Alpy była czynem szaleńca czy może świetnym posunięciem taktycznym?

Materiały pomocnicze:

Bagnall N., Wojny punickie 264‑146 p.n.e., Oświęcim 2011.

Cary M., Hayes Scullard H., Dzieje Rzymu, Warszawa 2001.

Jaczynowska M., Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1984.

Kęciek K., Dzieje Kartagińczyków, Warszawa 2007.

Lazenby J., Historia militarna drugiej wojny punickiej, Oświęcim 2015.

Łoposzko T., Historia społeczna republikańskiego Rzymu, Warszawa 1987.

Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2008.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium może zostać wykorzystane jako zadanie domowe do analizy techniki wojskowej Hannibala.