Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Agata Jarszak‑Tyl, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Dlaczego metale są kowalne?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

X. Metale, niemetale i ich związki.

2) opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego.

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki

2) opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • korzystając z modelu wiązania metalicznego wyjaśnia, dlaczego metale są kowalne;

  • określa, jak kowalność metali wpłynęła na ich zastosowanie;

  • przy pomocy symulacji interaktywnej sprawdza, które metale są najbardziej plastyczne.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna;

  • problemowa.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja dydaktyczna;

  • analiza materiału źródłowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • technika tarcza strzelnicza;

  • animacja;

  • okienko informacyjne;

  • pogadanka.

Formy pracy:

  • praca całego zespołu klasowego;

  • praca w parach;

  • praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • rzutnik multimedialny;

  • tablica interaktywna/tablica i kreda/pisak;

  • podręcznik.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel pokazuje uczniom kilka przedmiotów: folię aluminiową, monetę, gwóźdź, po czym zadaje pytanie: Który przedmiot najłatwiej zmieni kształt?

  2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Pogadanka na temat wiązania metalicznego. Efektem pogadanki ma być przypomnienie wiadomości o wiązaniu metalicznym.

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują i zbierają w portfolio.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel rysuje na tablicy multimedialnej model wiązania metalicznego i pyta uczniów: Co się stanie, gdy do metalu zostanie przyłożona siła mechaniczna? (np. poprzez uderzenia młotkiem). Uczniowie zgłaszają swoje propozycje poprzez podniesienie ręki i uzasadniają podanie swojej odpowiedzi. Jeżeli padnie poprawna odpowiedź nauczyciel potwierdza ją lub podaje prawdziwą odpowiedź korygując tym samym odpowiedzi uczniów.

  2. Uczniowie zapoznają się z treściami zawartymi w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj” dotyczącymi kowalności metali. Prowadzący wyświetla następnie schemat z sekcji „Przeczytaj” obrazujący zjawisko kowalności metali, omawia go. Zwraca również uwagę, że metale są plastyczne i charakteryzują się ciągliwością. Jako uzasadnienie nauczyciel pokazuje uczniom gwóźdź i uderz w jego końcówkę młotkiem na kowadle oraz cienki kawałek metalu (np. ołowiu) i rozciąga go. Następnie tłumaczy, że na skutek kowalności i rozciągania w metalu rdzenie atomowe zmieniają swoje położenia.

  3. Uczniowie samodzielnie zapoznają się z animacją dotyczącą plastyczności metali i wyjaśnienie zjawiska w skali mikroświata. Następnie sprawdzają, co zapamiętali, wykonując ćwiczenia dołączone do medium.

  4. Okienko informacyjne - forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na 4 części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje (np. chmura elektronowa). W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie mogą zaprezentować swoje efekty na forum klasy.

  5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

  1. Tarcza strzelnicza. Celem tej metody jest bardzo szybkie uzyskanie informacji zwrotnej. Uczniowie na tarczy strzelniczej zawieszonej w sali lekcyjnej, z użyciem cenek, zaznaczają w skali od 0 do 10 swoje „strzały”. Koło można podzielić na części, w których oceniać można różne aspekty pracy, np. przydatność, atrakcyjność, stopień trudności materiału, zaangażowanie uczniów, zainteresowanie tematem, stopień opanowania zagadnienia wynikający z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji, itp. W ramach podsumowania nauczyciel może odnieść się do uzyskanych tą metodą informacji.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulację można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy. Uczniowie mogą wykorzystać, przygotowując się do lekcji lub pracy kontrolnej.

Materiały pomocnicze:

  1. Nauczyciel przygotowuje planszę z tarczą strzelniczą oraz cenki dla uczniów.

  2. Nauczyciel przygotowuje: folię aluminiową, monetę, gwóźdź, drut miedziany, blaszkę ołowianą, młotek, kowadło.

Sprawdź się