Autor: Anna Juwan

Temat: Różnorodność morfologiczna i anatomiczna stawonogów

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wskażesz cechy wspólne stawonogów.

• Rozróżnisz skorupiaki, pajęczaki, wije i owady.

• Przeanalizujesz różnorodność morfologiczną stawonogów.

• Scharakteryzujesz narządy wewnętrzne stawonogów i ich funkcje.

• Wykażesz różnorodność anatomiczną stawonogów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z filmem;

• gwiazda pytań;

• analiza tekstu źródłowego;

• rozmowa kierowana.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel inicjuje burzę mózgów, zadając pytanie:
   – Jaka cecha jest wspólna dla wszystkich stawonogów?
   Uczniowie zgłaszają propozycje, które nauczyciel zapisuje na tablicy. Nauczyciel podsumowuje burzę mózgów, wybierając prawidłowe odpowiedzi. Następnie wyświetla dowolne zdjęcia owada, wija i pajęczaka dostępne w internecie i prosi uczniów o wskazanie elementów, które się składają na wspólną budowę ciała stawonogów.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Film”). Uczniowie zapoznają się z filmem udostępnionym przez nauczyciela. Następnie wykonują w parach polecenie nr 1 („Na podstawie analizy treści filmu uzasadnij słuszność klasyfikowania skorupiaków, pajęczaków, owadów i wijów do jednego typu zwierząt bezkręgowych: stawonogów”) oraz polecenie nr 2 („Wyjaśnij, dlaczego stawonogi uważa się za grupę zwierząt, która osiągnęła sukces ewolucyjny”). Wybrane osoby przedstawiają rozwiązania na forum klasy.

2. Gwiazda pytań. Nauczyciel dzieli uczniów na 4‑osobowe grupy, a następnie prezentuje na tablicy interaktywnej schemat „gwiazdy pytań” (zob. materiały pomocnicze). Objaśnia uczniom, w jaki sposób powinni pracować ze schematem: na podstawie e‑materiału oraz innych źródeł mają opracować zagadnienie różnorodności morfologicznej i anatomicznej stawonogów, odpowiadając na pytania widniejące na schemacie.
   Nauczyciel sprawdza wykonanie zadania, podchodząc do każdej grupy. Koryguje ewentualne błędy. Wybrani przez nauczyciela uczniowie kolejno prezentują wyniki prac swojego zespołu. Omawiają przydzielone zagadnienie, wykorzystując ilustracje z e‑materiału wyeksponowane na tablicy interaktywnej.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia nr 5 i 6 (odnoszące się do tekstu źródłowego na temat pływaka żółtobrzeżka) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Klasa wspólnie wykonuje na tablicy mapę pojęć podsumowującą zajęcia.

2. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, w tym kontekście podsumowuje pracę uczniów na zajęciach.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 4 oraz 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Film” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.