SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Zmiany na mapie politycznej Europy

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa IV

Podstawa programowa

XX. Problemy polityczne współczesnego świata: współczesne zmiany na mapie politycznej świata, przemiany systemowe w Europie, funkcjonowanie Unii Europejskiej, przyczyny i skutki terroryzmu, relacje między cywilizacją zachodnią i cywilizacją islamu.

Uczeń:

2) przedstawia i ocenia skutki (polityczne, społeczne i gospodarcze) przemian ustrojowych i gospodarczych w Europie i krajach byłego ZSRR po 1989 r.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opisuje kształtowanie się mapy politycznej Europy na skutek przemian społeczno‑gospodarczych z przełomu lat 80. i 90. XX w,

• charakteryzuje procesy integracji NRD i RFN oraz dezintegracji ZSRR, Jugosławii i Czechosłowacji, a także wskazuje na mapie państwa powstałe w wyniku tych procesów,

• ocenia, które z procesów integracji i dezintegracji państw miały charakter pokojowy, a które militarny.

Strategie nauczania: konektywizm

Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, pogadanka, stacje zadaniowe

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy, karta pracy

Materiały pomocnicze

Baczwarow M., Suliborski A., Kompendium wiedzy o geografii politycznej i geopolityce. Terminologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Łódź 2002.

Maćkowiak T., 20 lat po rozpadzie Czechosłowacji, 21.08.2012, polityka.pl (dostęp 6.08.2021).

Otok S., Geografia polityczna. Geopolityka. Ekopolityka. Globalistyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

Sobczyński M., Państwa i terytoria zależne. Ujęcie geograficzno‑polityczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).

• Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat państw europejskich. Nauczyciel może w tym miejscu posiłkować się wprowadzeniem do e‑materiału.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prowadzi dialog z uczniami na temat przyczyn zmian podziału politycznego Europy w wyniku przemian z przełomu lat 80. i 90. XX w. W tym celu nawiązuje do historii tych przemian.

• Następnie nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy, rozdaje im karty pracy i objaśnia, na czym polega metoda stacji zadaniowych. Każda z trzech grup podchodzi do jednego stanowiska (stacji). Stację stanowi stolik, koperta z poleceniem i tablet z wyświetlonym e‑materiałem. Każda z grup ma za zadanie wykonać polecenie zawarte w kopercie. Uczniowie zapisują odpowiedzi na otrzymanych od nauczyciela kartach pracy. Wszystkie grupy pracują w tym samym czasie. Kiedy któraś z grup wykona zadanie z pierwszej stacji, sygnalizuje to i zamienia się miejscami z inną grupą, która również skończyła wykonywać zadanie. Praca w grupie trwa tak długo, aż uczniowie wykonają wszystkie polecenia. Grupy nie wymieniają się między sobą informacjami.

• Po zakończonej pracy nauczyciel prosi wybrane grupy o przedstawienie na forum klasy odpowiedzi na dane polecenie. Następuje wówczas klasowa dyskusja, nad przebiegiem której czuwa nauczyciel.

• Nauczyciel prowadzi pogadankę na temat innych nowych państw powstałych po 1989 r. na świecie. W tym celu posiłkuje się wyświetlonym na ekranie fragmentem bloku tekstowego materiału.

• W następnym etapie lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku „Sprawdź się”. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują kilka wybranych z nich.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań i udzielanie na nie odpowiedzi przez uczniów. Nauczyciel może dodatkowo wyświetlić na ekranie symulację i krótko je podsumować.

• Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia pracę w grupach i przypomina cele zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Zredaguj pracę pisemną na temat społecznych, politycznych i ekonomicznych skutków integracji oraz dezintegracji państw powstałych w wyniku przemian z przełomu lat 80. i 90. XX w.

• Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może posłużyć zarówno w trakcie lekcji (podczas pracy w grupach i w fazie podsumowującej), jak i po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości). Może także znaleźć swoje zastosowanie na lekcji powtórzeniowej i podczas wykonywania pracy domowej. Może zostać wykorzystana podczas zajęć poświęconych przyczynom i skutkom integracji politycznej oraz procesów dezintegracyjnych (zakres podstawowy: VII. 4).

Polecenia w kopertach

Stacja 1. Narysuj syntetyczny schemat integracji Niemiec i dezintegracji Czechosłowacji. Uwzględnij nazwy tych państw, a także daty.

Stacja 2. Narysuj syntetyczny schemat dezintegracji Jugosławii. Uwzględnij nazwy państw, a także daty.

Stacja 3. Narysuj syntetyczny schemat dezintegracji ZSRR. Uwzględnij nazwy państw, a także daty.