Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Największe miasta w Polsce i ich rozmieszczenie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III
Podstawa programowa
XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna.
Uczeń:
6) wyjaśnia zmiany procesów urbanizacyjnych i osadnictwa wiejskiego w Polsce, wiążąc je z przemianami społecznymi i gospodarczymi.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wskazuje na mapie Polski największe miasta w Polsce i charakteryzuje je pod względem liczby ludności i powierzchni,
przedstawia zmiany liczby ludności największych miast w Polsce,
porównuje województwa o największej i najmniejszej gęstości sieci miejskiej,
określa główne tendencje w rozmieszczeniu największych miast w Polsce.
Strategie nauczania: konektywizm
Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, pogadanka, odwrócona klasa
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach (lub grupach), praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), mapa świata, zeszyt przedmiotowy, mapa Polski, atlasy geograficzne
Materiały pomocnicze
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Rozwój miast w Polsce. Raport wprowadzający Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, [online], dostępny w internecie: http://eregion.wzp.pl/sites/default/files/rozwoj_miast_w_polsce_0.pdf), MRR, Warszawa 2010.
Największe miasta w Polsce pod względem liczby ludności, polskawliczbach.pl, [online], dostępny w internecie: http://www.polskawliczbach.pl/najwieksze_miasta_w_polsce_pod_wzgledem_liczby_ludnosci (dostęp 20.12.2021).
Rogacki H., Geografia społeczno‑gospodarcza Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Szymańska D., Geografia osadnictwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
PRZEBIEG LEKCJI
Kilka lekcji wcześniej nauczyciel prosi o przygotowanie informacji na temat największych miast w Polsce i ich rozmieszczenia. W tym celu zaleca zapoznać się z niniejszym e‑materiałem, literaturą wskazaną powyżej oraz innymi źródłami informacji geograficznej. Efektem tej pracy ma być notatka, w której zostaną rozwinięte następujące zagadnienia:
największe miasta w Polsce i ich charakterystyka pod względem liczby ludności i powierzchni,
zmiany liczby ludności największych miast w Polsce,
struktura miast w Polsce pod względem grup wielkościowych,
województwa o największej i najmniejszej gęstości sieci miejskiej,
główne tendencje w rozmieszczeniu największych miast w Polsce.
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).
Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat rodzajów osadnictwa.
Przedstawienie celów lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel staje się przewodniczącym dyskusji klasowej. Podaje zagadnienia, które w danym momencie będą poruszane (są to zagadnienia, które uczniowie mieli przygotować – patrz powyżej, jednakże nauczyciel może dokonać zmiany kolejności):
największe miasta w Polsce i ich charakterystyka pod względem liczby ludności i powierzchni,
zmiany liczby ludności największych miast w Polsce,
struktura miast w Polsce pod względem grup wielkościowych,
województwa o największej i najmniejszej gęstości sieci miejskiej,
główne tendencje w rozmieszczeniu największych miast w Polsce.
Uczniowie na podstawie danych BDL omawiają szczegółowo na forum klasy każde z nich. Nauczyciel weryfikuje odpowiedzi uczniów i wyznacza osoby, które w danym momencie mogą zabrać głos.
W kolejnej części lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują kilka z nich.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań i udzielanie na nie odpowiedzi przez uczniów.
Nauczyciel ocenia uczniów, biorąc pod uwagę ich możliwości, przygotowanie do zajęć oraz zaangażowanie na lekcji.
Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.
Praca domowa
Praca pisemna na temat charakterystyki dwóch wybranych miast Polski, pod względem liczby ludności, gęstości zaludnienia, powierzchni, rodzaju zabudowy, funkcji wiodącej itp.
Można poprosić także o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafika interaktywna może zostać kontekstowo bądź uzupełniająco wykorzystana podczas zajęć dotyczących krajobrazów miejskich (zakres rozszerzony: XIV. 1), a także w trakcie lekcji poświęconej cechom indywidualnym wybranych miast w Polsce (zakres rozszerzony: XV. 6).