Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Hermeneutyka Paula Ricoeura

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• przedstawia postać Paula Ricoeura;

• wyjaśnia, w jaki sposób Ricoeur badał znaczenie i sposoby interpretacji;

• omawia, czym są znak, symbol i alegoria i czym się od siebie różnią;

• analizuje różnice między hermeneutyką kerygmatyczną a hermeneutyką podejrzeń;

• omawia, w jaki sposób zanikanie symbolu powoduje kryzys mowy, który według Ricoeura jest źródłem kryzysu kultury;

• alizuje wątek relacji kultury i cywilizacji u Ricoeura.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana;

• audiobook;

• praca z multimedium.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Hermeneutyka Paula Ricoeura”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie polecenia numer 1: Jaka jest różnica między wypowiedziami symbolicznymi i alegorycznymi? Jak można je wyjaśnić na przykładach?

2. Jeśli nauczyciel uzna to za pomocne, może poprosić uczniów, żeby przed zajęciami samodzielnie odsłuchali audiobooka.

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza ich odpowiedzi na pytanie z sekcji „Przeczytaj”. Czyta na głos wybrane z nich.

3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czy zgodzicie się, że motorem napędowym myśli filozoficznej jest podejrzliwość? Jak podejrzliwość wpłynęła na poszukiwania filozoficzne Paula Ricoeura?

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium nr 1. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Klasa dzieli się na grupy i każda z nich opracowuje propozycje wykonania poleceń zgodnie z przydziałem:
   - grupa 1, polecenie nr 1: Wysłuchaj nagrania i wyjaśnij własnymi słowami, w jaki sposób przebiega rozumienie symbolu w trzech kolejnych stadiach omawianych przez Ricoeura,
   - grupa 2, polecenie nr 2: Wybierz dowolny symbol występujący w historii kultury zachodniej i poddaj go interpretacji, przechodząc przez kolejne stadia zaproponowane przez autora tekstu,
   - grupa 3, polecenie nr 3: Ricoeur omawia stosunek wiary i rozumienia. Jakie są różnice i podobieństwa między jego ujęciem a stanowiskiem, jakie w sprawie relacji rozumu i wiary zajmowali filozofowie średniowieczni? Powołaj się na co najmniej dwóch takich filozofów.
   Następnie przedstawiciel wskazanej grupy prezentuje propozycję rozwiązania zadania, a pozostali uczniowie komentują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedzi uczniów, udzielając im informacji zwrotnej.

2. Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja TED”. Odczytanie polecenia nr 1: *Zapoznaj się z filmem. Na czym polega antagonizujące stanowisko cywilizacji względem kultury?*Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

3. Dyskusja. Nauczyciel inicjuje dyskusję, prosząc uczniów, aby spróbowali odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób hermeneutyka Paula Ricoeura odnosi się do kultury i cywilizacji.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania zajęć uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia nr 1 i 2 z zakładki „Prezentacja TED”. Wskazane osoby odczytują rozwiązania na forum klasy.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Przedstaw różnice między hermeneutyką kerygmatyczną a hermeneutyką podejrzeń. Spróbuj je zilustrować przykładami.

Materiały pomocnicze:

• Dybel P., Oblicza hermeneutyki, Kraków 2012.

• Przyłębski A., Hermeneutyka: od sztuki interpretacji do teorii i filozofii rozumienia, Poznań 2019.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.