Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Patrycja Męcik, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak przebiegają przemiany beta?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom rozszerzony

I. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Uczeń:

4) oblicza zmianę masy promieniotwórczego nuklidu w określonym czasie, znając jego okres półtrwania; pisze równania naturalnych przemian promieniotwórczych (alfa, beta¯) oraz sztucznych reakcji jądrowych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • omawia zastosowania przemiany beta minus;

  • charakteryzuje przemianę beta-, oraz beta+;

  • porównuje przemianę alfa i beta-, beta+;

  • szacuje rodzaj i liczbę przemian promieniotwórczych;

  • zapisuje równanie przemiany promieniotwórczej.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • burza mózgów;

  • analiza materiału źródłowego;

  • dyskusja dydaktyczna;

  • technika gadająca ściana;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

  • słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica;

  • pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: Dlaczego atomy jednego pierwiastka samoistnie zmieniają się w inne?, Na czym polega reakcja jądrowa?

  2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.

  3. Rozpoznawanie wiedzy wstępnej uczniów. Burza mózgów wokół przemiany beta - oraz beta +.

Faza realizacyjna:

  1. Chętny uczeń wyjaśnia, na czym polega przemiana alfa, jako przypomnienie z poprzedniej lekcji. Nauczyciel może również wyświetlić z medium bazowego przemianę alfa, przypominającą istotę tej przemiany.

  2. Uczniowie w parach na podstawie dostępnych źródeł, w tym e‑materiału, wyszukują informacje na temat przebiegu przemiana beta¯ oraz beta+ (w postaci tekstu źródłowego, równań przemian). Nauczyciel sygnalizuje  uczniom, na co w trakcie analizy mają zwrócić uwagę: na to które nuklidy ulegają przemianie beta +, które beta -, oraz dlaczego ulegają tym przemianom. Dodatkowo w jaki  sposób przebiegają te przemiany oraz w jaki sposób zapisuje się przemiany beta. Uczniowie mogą również wykorzystać do analizy medium bazowe „Jak przebiega przemiana beta”. 
    Następnie chętny uczeń przekazuje całej klasie informacje których się dowiedział, inni uczniowie uzupełniają wypowiedź o informacje, których brakowało.

  3. Chętni lub wybrani uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują przykłady różnych przemian beta minus wskazanych przez nauczyciela. Nauczyciel monitoruje, ewentualnie wyjaśnia i uzupełnia niezrozumiałe kwestie.

  4. Podział uczniów na grupy, nauczyciel rozdaje arkusze papieru i mazaki. Uczniowie pracują z wykorzystaniem różnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału, w kontekście zastosowań przemian beta. Uczniowie zapisują znalezione informacje na arkuszach papieru, następnie swoje prace mocują na tablicy. Liderzy grup po kolei referują przygotowane przez grupę informacje z wykorzystaniem techniki gadająca ściana, proponując inne zastosowania niż przedmówcy.

  5. Uczniowie, sprawdzając swoją wiedzę, samodzielnie analizują i rozwiązują ćwiczenia w zestawie ćwiczeń zawarte w e‑materiale.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium:

  • Czym się różni przemiana alfa od przemiany beta minus?

  • Jakie zastosowanie ma przemiana beta minus oraz beta plus?

  • Jak nazywamy procesy zachodzące przy bombardowaniu jądra atomowego innym jądrem lub cząstką elementarną?

  1. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia:

  • Przypomniałem sobie...

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Czego się nauczyłam/łem...

  • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe nierozwiązane zadania z zestawu ćwiczeń w e‑materiale.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja/model 3D może zostać wykorzystana podczas wykonywania pracy domowej i przygotowania się do zajęć lub podczas porównania istoty przemiany alfa i beta minus.

Materiały pomocnicze:

  • mazaki;

  • arkusze papieru;

  • glutaki.

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • Czym się różni przemiana alfa od przemiany beta minus?

  • Jakie zastosowanie ma przemiana beta minus?

  • Jak nazywamy procesy zachodzące przy bombardowaniu jądra atomowego innym jądrem lub cząstką elementarną?

Sprawdź się