Scenariusz zajęć

Autor: Anna Daniewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: Jakie właściwości fizyczne posiada glin?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy:

X Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

3) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne glinu; wyjaśnia, na czym polega pasywacja glinu; tłumaczy znaczenie tego zjawiska w zastosowaniu glinu w technice.

Zakres rozszerzony:

X Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

4) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne glinu; wyjaśnia, na czym polega pasywacja glinu; tłumaczy znaczenie tego zjawiska w zastosowaniu glinu w technice.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia i opisze właściwości fizyczne glinu;

• wyjaśnia przyczynę właściwości fizycznych glinu;

• definiuje, czym jest metal lekki;

• porównuje gęstość glinu z gęstościami innych metali; decyduje, czy glin należy do metali lekkich, czy metali ciężkich;

• wykonuje doświadczenie, w którym zbada wybrane właściwości fizyczne glinu.

Strategia nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• film edukacyjny;

• obserwacja chemiczna;

• technika gadająca ściana;

• technika zdań podsumowujących.

Formy zajęć:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• podręczniki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: jaki pierwiastek chemiczny jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych pierwiastków w skorupie ziemskiej? Glin zajmuje trzecie miejsce wśród pierwiastków, a pierwsze wśród metali pod względem rozpowszechnienia? Jakie zastosowanie ma glin? Dlaczego glin ma tak szerokie zastosowanie?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół właściwości fizycznych glinu.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Obserwacja chemiczna. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Zadaniem każdej z grup jest przeprowadzenie obserwacji, podczas której uczniowie zbadają wybrane właściwości fizyczne glinu. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy, które wypełniają indywidualnie. Po ustalonym czasie, liderzy prezentują efekty pracy grupowej na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

2. Uczniowie pracują w parach. Otrzymują tabelę z wartościami gęstości, temperatury topnienia oraz temperatury wrzenia różnych metali. Ich zadaniem jest porównanie gęstości glinu z gęstościami innych metali, a także zdefiniowanie czym jest metal lekki. Uczniowie zadecydują, czy glin należy do metali lekkich czy ciężkich.

3. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film edukacyjny.

4. Uczniowie, w wybranych wcześniej grupach, przygotowują plakat w formie mapy myśli, który ma przedstawiać właściwości fizyczne glinu. Uczniowie wykorzystują swoje wiadomości zdobyte podczas obserwacji, obejrzanego filmu oraz mogą wykorzystać wiadomości zawarte w e‑materiale. Zadaniem uczniów jest również wyjaśnienie, dlaczego glin posiada takie właściwości fizyczne. Nauczyciel rozdaje arkusze papieru A3, mazaki. Po zakończonej pracy liderzy grup prezentują efekty z wykorzystaniem techniki gadająca ściana, a nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wykonanego zadania.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów. Przykładowe pytanie skierowane do uczniów:

• Jakie właściwości fizyczne posiada glin?

• Dlaczego glin posiada takie właściwości fizyczne?

• Co to są metale lekkie?

• Czy glin należy do metali lekkich? Dlaczego?

• Jaki minerał zawierający glin wykorzystywany jest do produkcji porcelany?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Czego dziś się nauczyłem/łam...

• Co było dla mnie łatwe...

• Co sprawiło mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny może być wykorzystany przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji lub przed wykonaniem ćwiczeń dołączonych do medium. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać film celem uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie właściwości fizyczne posiada glin?

• Dlaczego glin posiada takie właściwości fizyczne?

• Co to są metale lekkie?

• Czy glin należy do metali lekkich? Dlaczego?

• Jaki minerał zawierający glin wykorzystywany jest do produkcji porcelany?

2. Obserwacja chemiczna

Szkło i sprzęt laboratoryjny: palnik, szczypce metalowe, zlewki.

Odczynniki chemiczne: woda, wióry glinowe, blaszki glinowe.

3. Nauczyciel przygotowuje:

• mazaki, glutaki;

• arkusze papieru A3;

• tabelę z wartościami gęstości, temperatury topnienia i wrzenia wybranych metali;

• kartę charakterystyki substancji;

• kartę pracy ucznia: