Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Wojny w byłej Jugosławii

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia sytuację etniczną i polityczną Jugosławii po II wojnie światowej oraz rolę Josipa Broz‑Tity;

• wyjaśnia genezę konfliktu i wojen na terenie byłej Jugosławii;

• opisuje skutki wojen w byłej Jugosławii;

• wskazuje na mapie nowe państwa, które powstały po rozpadzie Jugosławii.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby zapoznali się z pierwszym filmem w sekcji „Film + Sprawdź się”, będącym wprowadzeniem do zagadnienia wojen w byłej Jugosławii.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Uczniowie intuicyjnie tworzą mapę skojarzeń dotyczącą tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi, aby uczniowie krótko scharakteryzowali sytuację w Jugosławii rządzonej przez Josipa Broz‑Titę. Może podsuwać uczniom pytania ukierunkowujące: Jak wyglądała sytuacja etniczna Jugosławii? A jak sytuacja gospodarcza? Czy państwa wchodzące w skład federacji czuły się traktowane równoprawnie? Wybrani uczniowie udzielają odpowiedzi, nauczyciel może je uzupełniać w razie konieczności.

2. Nauczyciel opowiada o przebiegu kolejnych konfliktów związanych z dążeniem poszczególnych narodów do uzyskania niepodległości. Wyświetla mapę z sekcji „Mapa interaktywna”. Uczniowie zapoznają się z materiałem, nauczyciel czyta polecenie 2: „Wyjaśnij, dlaczego Serbowie nie chcieli dopuścić do odłączenia się Chorwacji” i prosi uczniów, aby wykonali je w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy cztero- lub pięcioosobowe i poleca, aby w takich zespołach wspólnie wykonali polecenie 3 (przyporządkowali narodowości do wyznawanych religii), a potem przygotowali odpowiedź na polecenie 4: wskazali, które z państw powstałych po rozpadzie byłej Jugosławii ma najbardziej złożoną strukturę narodowościową. Po ustalonym czasie przedstawiciel wylosowanej grupy udziela odpowiedzi, nauczyciel weryfikuje jej poprawność.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel odtwarza drugi film z sekcji „Film + Sprawdź się”. Po jego emisji zaprasza uczniów do dyskusji na temat przyczyn i skutków wojen w byłej Jugosławii. Może zadać uczniom pytania: Dlaczego były to najkrwawsze konflikty w powojennej historii Europy? Czy można było im zapobiec? Czy sytuacja jest już pod kontrolą, czy może jednak – jak sugeruje ekspert – wciąż siedzimy na beczce prochu?

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

M. Todorova, Bałkany wyobrażone, tłum. P. Szymor, M. Budzińska, Wołowiec 2014.

L. Benson, Jugosławia. Historia w zarysie, tłum. B. Gutowska‑Nowak, Kraków 2012.

M. Kuczyński, Bałkańska pożoga. Wojny i konflikty na Bałkanach 1981–1999, Warszawa 1999.

M. Kuczyński, Krwawiąca Europa. Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990–2000. Tło historyczne i stan obecny, Warszawa 2001.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Mapa interaktywna”, aby przygotować się do późniejszej pracy.