Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Reakcja glinu i cynku z wodnym roztworem NaOH
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:
7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.
Zakres rozszerzony
VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:
7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
wyjaśnia, jak zachodzi reakcja pomiędzy cynkiem/glinem a wodorotlenkiem sodu;
pisze równania reakcji glinu oraz cynku z wodorotlenkiem sodu;
projektuje doświadczenie reakcji cynku i glinu z wodorotlenkiem sodu.
Strategie nauczania:
asocjacyjna;
problemowa.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
dyskusja dydaktyczna;
film samouczek;
ćwiczenia uczniowskie;
analiza materiału źródłowego;
eksperyment chemiczny;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i z dostępem do Internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, kreda, marker;
rzutnik multimedialny.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: gdzie w życiu codziennym spotyka się glin i cynk?
Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół właściwości glinu i cynku.
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel wyświetla film samouczek na tablicy interaktywnej dla wszystkich uczniów, po czym następuje podsumowanie filmu w kontekście: jakie produkty powstają w reakcji glinu i cynku z wodnym roztworem NaOH.
Nauczyciel dzieli uczestników w pary. Ich zadaniem jest rozwiązanie polecenia do materiału bazowego. Następne wybrane osoby prezentują wyniki pracy na forum. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów i wyjaśnia uczniom zaistniałe niezrozumiałe kwestie.
Doświadczenie chemiczne – „Reakcja glinu i cynku z wodnym roztworem NaOH” – zgodnie z instrukcją zamieszczoną w e‑materiale (doświadczenie 1). Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje karty pracy. Uczniowie wybierają odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne i przeprowadzają eksperyment. Samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, obserwują zmiany podczas eksperymentu, wyciągają wnioski, ustalają równanie przeprowadzonej reakcji (reakcję chemiczną w formie cząsteczkowej, jonowej), wszystko zapisują w kartach pracy. Liderzy prezentują wyniki pracy grupowej na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje pod względem poprawności merytorycznej wypowiedzi uczniów.
Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania:
Jakie są produkty reakcji pomiędzy glinem a wodorotlenkiem sodu? Czy jest to reakcja egzo-, czy endotermiczna?
Jakie są produkty reakcji pomiędzy cynkiem a wodorotlenkiem sodu?
Na co trzeba zwrócić uwagę, przy wykonywaniu tych reakcji?
Na koniec lekcji nauczyciel prosi uczniów o uzupełnienie w ich portfolio następujących zdań:
Dziś nauczyłem/łam się, że...
Łatwe było dla mnie...
Trudności sprawiło mi...
Zaskoczyło mnie...
Przypomniałem/łam sobie, że
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Film samouczek może być użyty jako forma utrwalająca w podsumowaniu lekcji lub jako forma wprowadzająca przed przystąpieniem do wykonywanych zadań czy przygotowywania się ucznia do lekcji/sprawdzianu. Również uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać to medium do samodoskonalenia.
Materiały pomocnicze
1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Jakie są produkty reakcji pomiędzy glinem a wodorotlenkiem sodu? Czy jest to reakcja egzo-, czy endotermiczna?
Jakie są produkty reakcji pomiędzy cynkiem a wodorotlenkiem sodu?
Na co trzeba zwrócić uwagę, przy wykonywaniu tych reakcji?
Doświadczenie – „Reakcja glinu i cynku z wodnym roztworem NaOH”.
Szkło i sprzęt laboratoryjny: kolby płaskodenne, łyżeczki.
Odczynniki chemiczne: woda destylowana, wodorotlenek sodu/kret do kanalizacji, glin metaliczny (folia aluminiowa), cynk metaliczny.
Instrukcja wykonania:
Sporządź roztwór wodorotlenku sodu w kolbie płaskodennej i umieść kawałek zwiniętej folii aluminiowej lub cynku.
Obserwuj zmiany.
Przyłóż zapalone łuczywko do wylotu kolby.
Obserwuj zmiany.
Karta charakterystyki wodorotlenku sodu.
Karta pracy ucznia: