Scenariusz zajęć

Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Reakcja glinu i cynku z wodnym roztworem NaOH

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, jak zachodzi reakcja pomiędzy cynkiem/glinem a wodorotlenkiem sodu;

• pisze równania reakcji glinu oraz cynku z wodorotlenkiem sodu;

• projektuje doświadczenie reakcji cynku i glinu z wodorotlenkiem sodu.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• film samouczek;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• eksperyment chemiczny;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i  z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, marker;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: gdzie w życiu codziennym spotyka się glin i cynk?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół właściwości glinu i cynku.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla film samouczek na tablicy interaktywnej dla wszystkich uczniów, po czym następuje podsumowanie filmu w kontekście:  jakie produkty powstają w reakcji glinu i cynku z wodnym roztworem NaOH.

2. Nauczyciel dzieli uczestników w pary. Ich zadaniem jest rozwiązanie polecenia do materiału bazowego. Następne wybrane osoby prezentują wyniki pracy na forum. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów i wyjaśnia uczniom zaistniałe niezrozumiałe kwestie.

3. Doświadczenie chemiczne – „Reakcja glinu i cynku z wodnym roztworem NaOH” – zgodnie z instrukcją zamieszczoną w e‑materiale (doświadczenie 1). Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje karty pracy. Uczniowie wybierają odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne i przeprowadzają eksperyment. Samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, obserwują zmiany podczas eksperymentu, wyciągają wnioski, ustalają równanie przeprowadzonej reakcji (reakcję chemiczną w formie cząsteczkowej, jonowej), wszystko zapisują w kartach pracy. Liderzy prezentują wyniki pracy grupowej na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje pod względem poprawności merytorycznej wypowiedzi uczniów.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania:

• Jakie są produkty reakcji pomiędzy glinem a wodorotlenkiem sodu? Czy jest to reakcja egzo-, czy endotermiczna?

• Jakie są produkty reakcji pomiędzy cynkiem a wodorotlenkiem sodu?

• Na co trzeba zwrócić uwagę, przy wykonywaniu tych reakcji?

2. Na koniec lekcji nauczyciel prosi uczniów o uzupełnienie w ich portfolio następujących zdań:

• Dziś nauczyłem/łam się, że...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudności sprawiło mi...

• Zaskoczyło mnie...

• Przypomniałem/łam sobie, że

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być użyty jako forma utrwalająca w podsumowaniu lekcji lub jako forma wprowadzająca przed przystąpieniem do wykonywanych zadań czy przygotowywania się ucznia do lekcji/sprawdzianu. Również uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać to medium do samodoskonalenia.

Materiały pomocnicze

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie są produkty reakcji pomiędzy glinem a wodorotlenkiem sodu? Czy jest to reakcja egzo-, czy endotermiczna?

• Jakie są produkty reakcji pomiędzy cynkiem a wodorotlenkiem sodu?

• Na co trzeba zwrócić uwagę, przy wykonywaniu tych reakcji?

2. Doświadczenie – „Reakcja glinu i cynku z wodnym roztworem NaOH”.

Szkło i sprzęt laboratoryjny: kolby płaskodenne, łyżeczki.

Odczynniki chemiczne: woda destylowana, wodorotlenek sodu/kret do kanalizacji, glin metaliczny (folia aluminiowa), cynk metaliczny.

Instrukcja wykonania:

• Sporządź roztwór wodorotlenku sodu w kolbie płaskodennej i umieść kawałek zwiniętej folii aluminiowej lub cynku.

• Obserwuj zmiany.

• Przyłóż zapalone łuczywko do wylotu kolby.

• Obserwuj zmiany.

3. Karta charakterystyki wodorotlenku sodu.

4. Karta pracy ucznia: