Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Obszary wulkaniczne na Ziemi
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa
V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.
Uczeń:
wyjaśnia przebieg głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi (ruchy epejrogeniczne, ruchy górotwórcze, wulkanizm, plutonizm, trzęsienia ziemi).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
dowiaduje się, czym są obszary wulkaniczne,
analizuje występowanie obszarów wulkanicznych na kuli ziemskiej,
poznaje klasyfikacje wulkanów,
poznaje najważniejsze wulkany i wskazuje je na mapie.
Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)
Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE
Formy zajęć: praca w grupach
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, atlas geograficzny, mapa ścienna, mapa konturowa, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
J. Makowski, Geografia fizyczna świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
W. Mizerski, Geologia dynamiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Przedstawienie celów lekcji.
Wprowadzenie do tematu lekcji poprzez omówienie/przypomnienie pojęć „procesy wulkaniczne”, „wulkanizm” oraz budowy wulkanu i klasyfikacji wulkanów.
Faza realizacyjna
Podział uczniów na grupy (liczebność grup określa nauczyciel), omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem grup jest analiza tekstu i ilustracji zawartych w e‑materiale, wspomagana pracą z atlasem i mapami.
Burza mózgów z udziałem wszystkich uczniów służąca określeniu kryteriów lokalizacji wulkanów i stref wulkanicznych na kuli ziemskiej (występowanie stref sejsmicznych, ruchów górotwórczych, procesów tektonicznych, plam gorąca itp.).
Dyskusja na temat zgłoszonych przez uczniów kryteriów, podczas której uczniowie wspólnie z nauczycielem analizują giełdę pomysłów, wybierają najtrafniejsze kryteria i uzasadniają swoje stanowisko.
Kilkuminutowa dyskusja w grupach uczniów, podczas której wykorzystane zostaną mapy z atlasu, informacje, schematy, ilustracje zawarte w e‑materiale, stosując określone wcześniej kryteria i wskazując rejony o wysokiej i umiarkowanej aktywności wulkanicznej; zaznaczenie na mapie konturowej rejonów wulkanicznych.
Prezentacja przy tablicy/mapie ściennej świata przez wybrane grupy uczniów spostrzeżeń i wniosków oraz map konturowych z zaznaczonymi strefami wulkanicznymi – po każdej prezentacji dyskusja z udziałem wszystkich uczniów.
Wyświetlenie grafiki interaktywnej w celu weryfikacji sformułowanych wniosków, wyjaśnienie wątpliwości i usystematyzowanie dotychczasowej wiedzy; uczniowie porównują wyznaczone przez siebie rejony występowania stref wulkanicznych z grafiką, komentują ewentualne różnice.
Podsumowanie prezentowanych w dyskusji i prezentacji treści mające na celu wskazanie ogólnych prawidłowości i relacji między występowaniem wulkanów i stref sejsmicznych o zróżnicowanej aktywności a warunkującymi je czynnikami związanymi m.in. z budową geologiczną, ruchami górotwórczymi i procesami tektonicznymi.
Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji i prezentacji.
Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.
Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.
Praca domowa
Wykonanie wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń zawartych w e‑materiale.
Zapoznanie się z pozostałymi informacjami w domu.
Praca pisemna/prezentacja multimedialna dotycząca przyczyn zmian aktywności wulkanicznej (np. „Dlaczego wulkany wygasają?”); uczeń może korzystać z różnych źródeł informacji i przedstawić konkretne przykłady wulkanów.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafika interaktywna może być wykorzystana przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji – uczeń samodzielnie analizuje występowanie wulkanów i stref wulkanicznych na kuli ziemskiej i wskazuje możliwe przyczyny tego stanu. Podczas lekcji, w fazie realizacyjnej, uczniowie prezentują wyniki swojej analizy i nad nimi dyskutują.
Grafika interaktywna znajdzie też zastosowanie podczas samodzielnej pracy ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego litosfery. Może być także wykorzystana podczas lekcji dotyczącej czynników endogenicznych kształtujących powierzchnię Ziemi (zakres podstawowy: V. 1).