Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Akt i potencja

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• definiuje, czym jest substancja w systemie Arystotelesa;

• opisuje podział na akt i potencję, jakie wprowadził Arystoteles;

• analizuje cztery przyczyny istnienia każdej substancji;

• uzasadnia tezę głoszącą, że system Stagiryty miał pogodzić dotychczasowe opozycje filozoficzne.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Jak rozumiecie pojęcie filozofii ostatecznej, o której jest mowa w kontekście dążeń Arystotelesa?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem.. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z nich przygotowuje mapę myśli:
   - grupa 1. Czym, według Arystotelesa, jest substancja i jakie są jej przyczyny?
   - grupa 2. Jak Arystoteles pojmuje formę i materię?
   - grupa 3. Jak Arystoteles definiował akt i potencje?
   Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej lub zgłaszającej się na ochotnika grupy prezentuje mapę. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby przygotowali kilka argumentów na temat Czy system Arystotelesa godził dotychczasowe opozycje filozoficzne? Uczniowie wykonują zadanie, a następnie nauczyciel inicjuje dyskusję.

3. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim wspólnie wykonują polecenie nr 2: Na czym polegają jakościowe różnice, jakie występują pomiędzy substancjami opisanymi w prezentacji?

4. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia nr 1–4 z sekcji „Sprawdź się”. Wskazane osoby prezentują rozwiązania na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Wojtysiak J., #7. Arystoteles, „Filozofuj” 2019 nr 2 (26), s. 48–50.

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.