Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Wirtualny mikroskop. Tkanki roślinne

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przeanalizujesz zasady przygotowania preparatu mikroskopowego.

• Rozpoznasz komórki kamienne na preparacie mikroskopowym miąższu gruszy.

• Dokonasz obserwacji mikroskopowej włoska pelargonii.

• Wymienisz nazwy kilku barwników histologicznych i określisz efekt barwienia wybranych związków chemicznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• rozmowa kierowana;

• symulacja;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• obserwacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• zestaw do przygotowania preparatu mikroskopowego z tkanki roślinnej (zob. materiały pomocnicze – zał. 1), mikroskopy;

• zestaw do barwienia safraniną z zielenią trwałą (zob. materiały pomocnicze – zał. 2).

Przed lekcją:

1. Uczniowie przypominają sobie informacje na temat tkanek roślinnych oraz wytworów skórki pędu i korzenia.

2. Nauczyciel przygotowuje na zajęcia akcesoria i preparaty do przygotowywania preparatu mikroskopowego z tkanki roślinnej (dla każdej grupy) oraz barwienia safraniną z zielenią trwałą (jeden zestaw) – zob. materiały pomocnicze.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Uczniowie z pomocą nauczyciela formułują cele lekcji oraz określają kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prowadzi pogadankę, zadając pytania:
   – Jakie występują rodzaje wytworów skórki?
   – Jakie wyróżniamy rodzaje włosków wytwarzanych przez rośliny?
   – Jaki typ włosków może występować u pelargonii, biorąc pod uwagę jej cechę charakterystyczną, czyli mocny zapach liści?
   Nauczyciel w razie potrzeby naprowadza uczniów na prawidłową odpowiedź, a następnie przedstawia im informacje na temat przystosowania budowy pelargonii do środowiska życia i zapowiada, że uczniowie wykonają preparat mikroskopowy z tej rośliny.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy. Każdy zespół otrzymuje zestaw do przygotowania preparatu mikroskopowego. Uczniowie przygotowują preparat według instrukcji zawartej w sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel w razie potrzeby służy pomocą.

2. Nauczyciel lub chętny uczeń przedstawia proces przygotowywania barwnika do preparatu mikroskopowego, zgodnie z instrukcją zawartą w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie barwią swoje skrawki w przygotowanym roztworze i w grupach obserwują preparaty pod mikroskopem. Chętni uczniowie wskazują rozpoznane tkanki roślinne.

3. Uczniowie za pomocą wirtualnego mikroskopu przeprowadzają obserwację komórek kamiennych w miąższu owocu gruszy (Pyrus), zwracając uwagę na ich kształt oraz wybarwienie. Następnie wykonują polecenie nr 2: „Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią komórki kamienne w miękiszu owoców gruszy” oraz polecenie nr 3: „Wykonaj w zeszycie schematyczny rysunek przedstawiający komórki kamienne w miękiszu gruszy. Zwróć uwagę na kształty tych komórek. Zapisz powiększenie, z którego dokonano obserwacji komórki. Zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu”. Chętne osoby przedstawiają swój rysunek na forum klasy.

4. Uczniowie za pomocą wirtualnego mikroskopu przeprowadzają obserwację budowy włoska wielokomórkowego pelargonii (Pelargonium), zwracając uwagę na jego kształt, wielkość oraz lokalizację. Następnie wykonują polecenie nr 1: „Przeciągnij prawidłowe nazwy i podpisz elementy budowy włoska wielokomórkowego pelargonii (Pelargonium)”. Wybrane osoby przedstawiają swoje rozwiązanie na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

Praca domowa:

1. Wymyśl własne zadanie odnoszące się do jednej z symulacji interaktywnych, dotyczące budowy komórek kamiennych gruszy lub włoska wielokomórkowego pelargonii, i na kolejnych zajęciach daj je do rozwiązania osobie z pary.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Symulacja interaktywna I” na zajęciach dotyczących tkanek roślinnych oraz na lekcji „Wytwory skórki pędu i korzenia i ich znaczenie”.