Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Bilans wodny rośliny
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wyjaśnisz, w jaki sposób zachodzi pobieranie wody przez roślinę.
Wskażesz warunki środowiska wpływające na bilans wodny rośliny.
Opiszesz procesy zachodzące w organizmie rośliny regulujące jej gospodarkę wodną w różnych warunkach środowiskowych.
Wyjaśnisz jak parcie korzeniowe i transpiracja wpływają na transport wody w roślinie.
Porównasz eksudację i gutację.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
praca z filmem;
analiza grafiki interaktywnej;
prezentacja;
śniegowa kula;
gra dydaktyczna.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Bilans wodny rośliny”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film”, tak aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.
Chętny/wybrany uczeń pozyskuje samodzielnie informacje dotyczące bilansu wodnego rośliny i przygotowuje prezentację na podstawie grafiki interaktywnej zawartej w e‑materiale.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Uczniowie z pomocą nauczyciela formułują cele lekcji oraz określają kryteria sukcesu.
Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel prosi chętnych uczniów, aby na podstawie dotychczas zdobytej wiedzy wyjaśnili, jak warunki środowiskowe, w tym pory roku, wpływają na transpirację, parcie korzeniowe gutację i eksudację.
Faza realizacyjna:
Prezentacja – praca z drugim multimedium. Wybrany uczeń omawia na forum zagadnienie bilansu wodnego rośliny, wykorzystując grafikę interaktywną wyświetloną przez nauczyciela. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującemu, wraz z nauczycielem w razie potrzeby korygują wypowiedź lub dopowiadają brakujące informacje.
Praca z multimedium („Film”). Uczniowie rozwiązują polecenia do filmu metodą kuli śniegowej.
Nauczyciel objaśnia kolejne etapy pracy:
1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
4) uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje;
5) przedstawiciele poszczególnych zespołów 8‑osobowych prezentują na forum klasy uzgodnione w grupie odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Każdy zespół wyłania swojego lidera i wspólnie układa 10 pytań związanych z tematem lekcji. Pytania powinny być tak ułożone, żeby przeciwnicy mogli na nie odpowiedzieć jednym wyrazem.
Nauczyciel inicjuje grę, zadając wszystkim grupom własne pytanie. Grupa, której lider zgłosi się pierwszy i odpowie poprawnie, rozpoczyna rywalizację. Nauczyciel nadaje kolejne numery pozostałym grupom, a następnie zapisuje je na tablicy.
Lider grupy nr 1 zadaje pytanie wybranemu członkowi drużyny nr 2. Jeśli osoba ta poprawnie odpowie na pytanie, jej zespół zdobywa punkt, a ona sama zadaje pytanie wskazanemu przez nią członkowi grupy nr 3. Jeśli jednak członek grupy nr 2 nie będzie potrafił udzielić poprawnej odpowiedzi, lider grupy nr 1 sam odpowiada na zadane przez siebie pytanie, a jego drużyna otrzymuje punkt. Następnie zadaje pytanie członkowi grupy nr 3 itd. Gra kończy się po zadaniu 10 pytań, a wygrywa grupa, która uzyska najwięcej punktów.Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie” oraz zadaje pytania podsumowujące:
– W jaki sposób zachodzi pobieranie wody przez roślinę?
– Jak parcie korzeniowe i transpiracja wpływają na transport wody w roślinie?
– Czym różnią się eksudacja i gutacja?
Praca domowa:
Stwórz notatkę z lekcji w formie mapy myśli.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Film” w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej.