Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Polityka odprężenia lat 70. XX w.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie takich pojęć jak: wyścig zbrojeń, polityka odprężenia (détente), Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie;

• omawia przyczyny polityki odprężenia w latach 70. XX w.;

• opisuje próby normalizacji stosunków międzynarodowych podjęte w okresie odprężenia.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel poleca uczniom, aby zapoznali się z multimedium w sekcji „Audiobook”.

2. Troje chętnych lub wybranych uczniów (albo trzy grupy po maksymalnie trzy osoby) przygotowują prezentacje na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz dodatkowych źródeł. Dzielą się zagadnieniami:

• 1. układy między USA a ZSRS o ograniczeniu zbrojeń strategicznych,

• 2. odprężenie w relacjach międzynarodowych w Europie i na świecie,

• 3. konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie i jej postanowienia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat i cele lekcji i przybliża je uczniom.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem i audiobookiem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu (będą to obowiązujące uczniów kryteria sukcesu). Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Właściwą część lekcji rozpoczynają prezentacje uczniów w ustalonej przez nauczyciela kolejności. Wybrani przed lekcją uczniowie przedstawiają efekty swojej pracy, pozostali notują informacje, mogą dopytywać prezentujących o dodatkowe informacje lub wyjaśnienia. Nauczyciel w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości i uzupełnia informacje.

2. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel odtwarza filmy, a następnie prosi wybraną osobę o przeczytanie polecenia 2. Uczniowie w parach przygotowują odpowiedzi, opisując wydarzenia, które doprowadziły do polityki odprężenia w latach 70. Następnie wybrana para przedstawia propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą dopowiadać istotne ich zdaniem informacje.

3. Nauczyciel, nawiązując do obejrzanych filmów, zadaje uczniom pytania: Jak ocenilibyście znaczenie Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie dla ówczesnych stosunków międzynarodowych? Na jakie elementy kładły nacisk państwa Europy Zachodniej, a co było ważne dla bloku sowieckiego? Uczniowie dyskutują, przedstawiając swoje argumenty.

4. Nauczyciel wyświetla ćwiczenie 1 z sekcji „Film + Sprawdź się”, które uczniowie wykonują indywidualnie. Następuje wspólne omówienie rozwiązania na forum klasy. Prowadzący wyświetla ćwiczenie 2, które uczniowie wykonują, pracując w parach i dyskutując. Następnie łączą się z inną parą, kontynuują dyskusję i uzasadniają swój wybór. Wskazana para przedstawia rozwiązanie na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak oceniacie politykę odprężenia w latach 70.? Czy była sukcesem, czy może porażką? Jak myślicie, dlaczego mocarstwa nie kontynuowały działań w celu ściślejszej współpracy międzynarodowej?

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Polityka odprężenia lat 70. XX w.” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenie nr 2 i 3 z sekcji „Audiobook”.

Materiały pomocnicze:

Dwudziesty wiek po 1945 roku, red. M. Fulbrook, Warszawa 2011.

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2012.

Wskazówki metodyczne:

Oba multimedia mogą być wykorzystane jako wprowadzenie albo przypomnienie przed lekcjami dotyczącymi sytuacji międzynarodowej w latach 80. XX w. i nowego kursu w polityce USA i państw zachodnich wobec bloku wschodniego.