Scenariusz zajęć

Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak zmiękczyć wodę?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

4) opisuje mechanizm zjawiska krasowego i usuwania twardości przemijającej wody; pisze odpowiednie równania reakcji.

Zakres rozszerzony

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

4) opisuje mechanizm zjawiska krasowego i usuwania twardości przemijającej wody; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, co powoduje twardość wody;

• wymienia rodzaje twardej wody;

• proponuje sposoby zmiękczania wody.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• eksperyment chemiczny;

• kula śniegowa;

• symulacja interaktywna;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablic interaktywna/tablica, kreda/marker;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje i pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału.

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów, którzy starają się wyjaśnić pojęcie twardości wody.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Kula śniegowa. Nauczyciel zadaje pytanie: Jak zmiękczyć wodę? Wyjaśnia uczniom, że będą teraz pracowali metodą kuli śniegowej, rozdaje im sklerotki. Uczniowie najpierw indywidualnie opracowują odpowiedź na to pytanie. Następnie łączą się w pary i porównują swoje odpowiedzi. Zapisują wspólne rozwiązania. Potem łączą się w większe grupy i konfrontują swoje odpowiedzi, a rozwiązania zapisują na oddzielnej kartce. Następnie wypowiada się cała klasa, a ustalona odpowiedź razem z argumentami zostaje zapisana na tablicy.

2. Praca indywidualna. Każdy z uczniów posiada komputer/tablet, na którym można odtworzyć e‑materiał. Uczestnicy zajęć samodzielnie analizują tekst w e‑materiale. Następnie wypowiadają się o słuszności ustalonych rozwiązań w zadaniu wykonanym metodą kuli śniegowej.

3. Eksperyment chemiczny. Nauczyciel poprzez losowanie dzieli klasę na grupy. Ich zadaniem jest zbadanie różnych rodzajów wody (woda destylowana, woda z kranu, odgazowana woda „Muszynianka”) poprzez dodanie do nich węglanu sodu oraz wody wapiennej. Wybierają odpowiednie szkło i odczynniki, które znajdują się na stole laboratoryjnym, a następnie przeprowadzają eksperyment. Nauczyciel rozdaje karty pracy. Uczniowie samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, rysują schemat doświadczenia, obserwują zmiany podczas eksperymentu, zapisują równania reakcji chemicznych, wyciągają wnioski (wszystko zapisują w kartach pracy). Po zakończonej pracy, przedstawiciele grup prezentują efekty pracy na forum całej klasy. Zapisują równania reakcji na tablicy, następuje weryfikacja pod względem merytorycznym ich wypowiedzi i zapisów. Nauczyciel wyjaśnia niezrozumiałe zagadnienia.

4. Symulacja interaktywna. Uczniowie w parach zapoznają się z medium bazowym i opracowują odpowiedzi na pytania na kartkach. Nauczyciel losuje kilka kartek z odpowiedziami. Następuje weryfikacja odpowiedzi na forum klasy, a poprawne odpowiedzi razem z argumentami zostają zapisane na tablicy.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów. Uczniowie odpowiadają na przykładowe pytania:

• Jak można zdefiniować twardość wody?

• Jakie są rodzaje twardości wody?

• Jak można zmiękczyć poszczególne rodzaje twardej wody?

• Czym są kationity i anionity?

• Co to jest węgiel aktywny?

2. Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Dziś nauczyłem/łam się, że...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudności sprawiło mi...

• Zaskoczyło mnie...

• Wiadomości przedstawione na lekcji były podane w ... sposób.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może zostać wykorzystana przy przygotowywaniu się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak można zdefiniować twardość wody?

• Jakie znacie rodzaje twardości wody?

• Jak można zmiękczyć poszczególne rodzaje twardej wody?

• Czym są kationity i anionity?

• Co to jest węgiel aktywny?

2. Nauczyciel przygotowuje sklerotki.

3. Doświadczenie: „Zmiękczanie różnych rodzajów wody”.

Szkło i sprzęt laboratoryjny: probówki, statyw na probówki, łyżeczki, pipetki plastikowe.

Odczynniki chemiczne: woda destylowana, woda z kranu, odgazowana woda „Muszynianka”, roztwór węglanu sodu o stęż. 0,2 %, roztwór wody wapiennej o stęż. 0,2 %.

Instrukcja wykonania:

• Do trzech probówek wprowadź po 5 cmIndeks górny 3³ poszczególnych rodzajów wód.

• Do każdej probówki wprowadź po 1 cmIndeks górny 3³ wody wapiennej i węglanu sodu.

• Obserwuj zmiany.

4. Karty charakterystyk substancji.

5. Karty pracy ucznia: