Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Mniejsze szkoły sokratejskie: cynicy, megarejczycy i cyrenaicy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz szkoły filozoficzne cyników i megarejczyków i cyrenaików.

• Zrekonstruujesz stanowisko cyników w kwestii niezależności oraz ocenisz, jak dzisiejsze rozumienie cynizmu ma się do założeń filozoficznych sformułowanych w starożytnej Grecji.

• Opiszesz obszar filozoficznych poszukiwań megarejczyków.

• Przeanalizujesz definicję przyjemności cyrenaików.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pozna szkoły filozoficzne cyników i megarejczyków i cyrenaików;

• zrekonstruuje stanowisko cyników w kwestii niezależności oraz oceni, jak dzisiejsze rozumienie cynizmu ma się do założeń filozoficznych sformułowanych w starożytnej Grecji;

• opisze obszar filozoficznych poszukiwań megarejczyków;

• przeanalizuje definicję przyjemności cyrenaików.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• mapa myśli;

• esej filozoficzny.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z nich przydziela zadanie:
   - grupa 1: Zapoznajcie się z wykładem na temat cyników z zakładki „Przeczytaj”. Następnie wykonajcie mapę myśli dotyczącą ich filozofii.
   - grupa 2: Zapoznajcie się z wykładem na temat cyrenaików z zakładki „Przeczytaj”. Następnie wykonajcie mapę myśli dotyczącą ich filozofii.
   - grupa 3: Zapoznajcie się z wykładem na temat megarejczyków z zakładki „Przeczytaj”. Następnie wykonajcie mapę myśli dotyczącą ich filozofii.
   Podczas tworzenia map myśli uczniowie mogą również korzystać z wiedzy, którą zdobyli na innych zajęciach. Gotowe mapy grupy prezentują na forum klasy.

2. Nauczyciel wyświetla mapę myśli zamieszczoną w zakładce „Mapa myśli”. Następnie wspólnie z uczniami porównuje ich notatki z gotową mapą i w razie konieczności uzupełnia treści.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 1‑4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 5‑8. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz esej na jeden z wybranych tematów:
   - Jak rozumiesz znaczenie napisu na świątyni Apollona w Delfach: „Nic ponad miarę”.
   - Rozwiń następującą myśl Protagorasa z Abdery: „Człowiek jest miarą wszystkiego: tego, co jest, że jest, i tego co nie jest, że nie jest”.

Materiały pomocnicze:

• Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 1‑5, tłum. Edward Iwo Zieliński, Lublin 1999.

• Henel Ł., Lekcja filozofii. Od Sokratesa do Heideggera..., Kraków 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.