Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Wpływ monsunów na działalność gospodarczą człowieka
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I
Podstawa programowa
III. Dynamika procesów atmosferycznych: pionowa budowa atmosfery, zjawiska i procesy w atmosferze, przestrzenne zróżnicowanie elementów klimatu, strefy klimatyczne i typy klimatów.
Uczeń:
3) wyjaśnia na przykładach genezę wiatrów stałych, okresowych oraz lokalnych i określa ich znaczenie dla przebiegu pogody.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia powstawanie monsunów i podaje ich cechy,
omawia wpływ monsunów na życie mieszkańców,
analizuje wpływ monsunów na rozwój upraw (zwłaszcza ryżu),
wymienia głównych producentów i eksporterów ryżu.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, metody operatywne (praca z e‑materiałem: z tekstem, diagramami klimatycznymi, danymi statystycznymi, mapą), mapa myśli (skojarzeń)/plakat
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca na forum klasy
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, fotografie ryżu i pól ryżowych, podręcznik, arkusze papieru, pisaki, atlasy, mapa klimatyczna świata, mapa fizyczna lub polityczna świata
Materiały pomocnicze
Battan L.J., Pogoda, tłum. S. Moszkowicz, PWN, Warszawa 1979.
Roth G.D., Pogoda i klimat, tłum. Z. Woliński, Świat Książki, Warszawa 2000.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel przedstawia uczniom fotografie ryżu i pól ryżowych (e‑materiał lub inne przygotowane przez nauczyciela).
Pogadanka na temat: Dlaczego ryż nie rośnie w Polsce? (omówienie warunków potrzebnych do uprawy ryżu) – powinna pojawić się nazwa klimatu monsunowego.
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, każda otrzymuje arkusz papieru, na jego środku uczniowie zapisują nazwę „monsun” – mają wykonać mapę skojarzeń (myśli), mogą wykonać schemat (otrzymują na tę pracę tylko kilka minut).
Uczniowie wykonują pracę w grupach – zapisują wszystko, co im się kojarzy z nazwą „monsun” (jeżeli im się nasuną nowe skojarzenia, zapisują je, łącząc z już zapisanymi).
Uczniowie z poszczególnych grup na forum klasy prezentują mapy myśli.
Następnie nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów o analizę klimatodiagramów zawartych w e‑materiale (przedstawiających klimat monsunowy) oraz przedstawia rysunki z monsunem letnim i zimowym.
Na podstawie klimatodiagramów i rysunków uczniowie charakteryzują monsuny letni i zimowy, wyjaśniając również ich powstawanie i podając główne miejsca występowania (e‑materiał, mapa klimatyczna świata – ścienna lub w atlasie).
Nauczyciel prosi o wyszukanie w e‑materiale nazw krajów, które są głównymi producentami i eksporterami ryżu, a także krajów o najwyższych plonach ryżu; inicjuje dyskusję: Czy tylko kraje położone w klimacie monsunowym mają najwyższe zbiory, plony, czy te kraje są głównymi eksporterami ryżu? Dlaczego? (uczniowie wymieniane kraje wskazują na mapie politycznej świata, może być również mapa fizyczna świata). Analiza danych statystycznych zawartych w e‑materiale.
Nauczyciel nawiązuje do wpływu monsunów na życie ludzi – formułuje problem, który będzie przedmiotem dalszej dyskusji: Dlaczego mówi się, że monsun daje i monsun zabiera? Jaki jest wpływ monsunów na życie i gospodarkę człowieka?
Nauczyciel znów dzieli uczniów na grupy; każda grupa otrzymuje materiały do wykonania plakatu zawierającego wyjaśnienie podanego problemu (można wykorzystać metodę metaplanu).
Przed podjęciem pracy uczniowie w grupach zapoznają się z grafiką interaktywną, a także z tekstem dotyczącym powodzi w Tajlandii w 2011 roku (zawartym również w e‑materiale).
Następnie każda grupa, dyskutując, rysuje plakat zawierający odpowiedzi na podane pytania.
Prezentacja plakatów na forum klasy, możliwa dyskusja podsumowująca pracę nad problemem Jaki jest wpływ monsunów na życie i gospodarkę człowieka?
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami, ocenia pracę uczniów na lekcji.
Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wybrane ćwiczenia z e materiału; nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.
Na zakończenie nauczyciel zadaje uczniom pytania: co było ciekawe, łatwe, trudne, w jaki sposób można wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście.
Praca domowa
Na podstawie dostępnych źródeł wiedzy określ, jakie są najlepsze warunki do uprawy ryżu. Wymień potencjalne miejsca w Europie, gdzie można by uprawiać ryż. Opisz, dlaczego na naszym kontynencie produkcja ryżu jest mała.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafikę interaktywną można wykorzystać podczas lekcji dotyczącej wiatrów okresowych (zakres rozszerzony: III. 3) oraz zróżnicowania gospodarki rolnej (zakres rozszerzony: X). Grafikę interaktywną można wykorzystać także podczas lekcji dotyczącej zasięgu geograficznego głównych upraw (zakres podstawowy: X. 3).