Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Jak zbudowane są kryształy molekularne?
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Poziom podstawowy i rozszerzony
Wymagania ogólne
II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:
4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
opisuje budowę kryształów molekularnych;
wymienia oddziaływania, jakie występują w kryształach molekularnych;
porównuje budowę kryształów molekularnych z kryształami jonowymi i kowalencyjnymi.
Strategie nauczania:
asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
dyskusja dydaktyczna;
analiza tekstu źródłowego;
ćwiczenia uczniowskie;
technika okienko informacyjne;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;
rzutnik multimedialny;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: czy i jak powiązane są ze sobą cząsteczki w krysztale molekularnym? Jakie właściwości fizyczne mają kryształy molekularne?
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele, które uczniowie zapisują w portfolio.
Rozpoznanie wiedzy wstępnej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia kryształy molekularne.
Faza realizacyjna:
Uczniowie analizują tekst w dostępnych źródłach informacji, w tym e‑materiał - kryształy molekularne, zwracając uwagę na ich budowę, przykłady, właściwości.
Nauczyciel inicjuje dyskusję zadając przykładowe pytania: czym są kryształy molekularne? Jak są połączone zbiory cząsteczek w kryształach molekularnych? Jakie substancje tworzą kryształy molekularne? Co to jest komórka elementarna? W jakich substancjach zbiory cząsteczek połączone są za pomocą sil van der Waalsa? Jakie substancje tworzą kryształy molekularne, gdzie występują wiązania wodorowe? Nauczyciel wspiera uczniów i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.
Uczniowie w parach analizują animację 3D w medium bazowym.
Okienko informacyjne - forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na cztery części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostanie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu.
Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – Sprawdź się.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:
Z czego zbudowane są kryształy molekularne?
Jakie właściwości fizyczne mają kryształy molekularne?
Czym się różnią kryształy molekularne od kryształów jonowych czy kowalencyjnych?
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:
Przypomniałem sobie, że...
Co było dla mnie łatwe...
Czego się dziś nauczyłem/łam...
Co sprawiało mi trudności...
Praca domowa:
Nauczyciel prosi, aby uczniowie postarali się znaleźć w dostępnych źródłach informacji inne przykłady związków, tworzących kryształy molekularne.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Model 3D struktury krystalicznej kryształów molekularnych może być wykorzystana jako pomoc podczas przygotowywania się przez uczniów do lekcji, czy też do porównywania z innymi modelami kryształów.
Materiały pomocnicze:
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Z czego zbudowane są kryształy molekularne?
Jakie właściwości fizyczne mają kryształy molekularne?
Czym się różnią kryształy molekularne od kryształów jonowych czy kowalencyjnych?