Scenariusz zajęć

Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak zbudowane są kryształy molekularne?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje budowę kryształów molekularnych;

• wymienia oddziaływania, jakie występują w kryształach molekularnych;

• porównuje budowę kryształów molekularnych z kryształami jonowymi i kowalencyjnymi.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza tekstu źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika okienko informacyjne;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• rzutnik multimedialny;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: czy i jak powiązane są ze sobą cząsteczki w krysztale molekularnym?  Jakie właściwości fizyczne mają kryształy molekularne?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele, które uczniowie zapisują w portfolio.

3. Rozpoznanie wiedzy wstępnej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia kryształy molekularne.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie analizują tekst w dostępnych źródłach informacji, w tym e‑materiał - kryształy molekularne, zwracając uwagę na ich budowę, przykłady, właściwości.

2. Nauczyciel inicjuje dyskusję zadając przykładowe pytania: czym są kryształy molekularne? Jak są połączone zbiory cząsteczek w kryształach molekularnych? Jakie substancje tworzą kryształy molekularne? Co to jest komórka elementarna? W jakich substancjach zbiory cząsteczek połączone są za pomocą sil van der Waalsa? Jakie substancje tworzą kryształy molekularne, gdzie występują wiązania wodorowe? Nauczyciel wspiera uczniów i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

3. Uczniowie w parach analizują animację 3D w medium bazowym.

4. Okienko informacyjne - forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na cztery części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostanie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu.

5. Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – Sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:

• Z czego zbudowane są kryształy molekularne?

• Jakie właściwości fizyczne mają kryształy molekularne?

• Czym się różnią kryształy molekularne od kryształów jonowych czy kowalencyjnych?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się dziś nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudności...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi, aby uczniowie postarali się znaleźć w dostępnych źródłach informacji inne przykłady związków, tworzących kryształy molekularne.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Model 3D struktury krystalicznej kryształów molekularnych może być wykorzystana jako pomoc podczas przygotowywania się przez uczniów do lekcji, czy też do porównywania z innymi modelami kryształów.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Z czego zbudowane są kryształy molekularne?

• Jakie właściwości fizyczne mają kryształy molekularne?

• Czym się różnią kryształy molekularne od kryształów jonowych czy kowalencyjnych?