Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Maćkowska
Przedmiot: Filozofia
Temat: Czy można poświęcić „człowieka” w imię „Człowieka”? Spojrzenie Hegla na relację jednostki i społeczności
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Poznasz kluczowe pojęcia Heglowskiej historiozofii.
Przeanalizujesz poszczególne fazy Heglowskiej filozofii dziejów jako procesu racjonalnego i koniecznego.
Ocenisz rolę jednostki w ogólnie rozumianym procesie dziejów.
Przedstawisz Heglowskie argumenty na rzecz konieczności poświęcenia człowieka dla dobra ogółu, czyli rozważania Hegla na temat relacji pomiędzy jednostką a ogółem.
Cele operacyjne. Uczeń:
poznaje kluczowe pojęcia historiozofii Hegla;
analizuje fazy Heglowskiej filozofii dziejów;
rozumie Heglowską filozofię dziejów jako proces racjonalny i konieczny;
ocenia rolę jednostki w procesie dziejów;
przedstawia argumenty Hegla na rzecz poświęcenia jednostki dla dobra ogółu.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Czy można poświęcić „człowieka” w imię „Człowieka”? Spojrzenie Hegla na relację jednostki i społeczności”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się przed zajęciami z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i rozwiązanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Sprawdź się”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie i wyświetleniu e‑materiału, odczytuje uczniom temat zajęć oraz cele, a następnie prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Może wyświetlić odpowiedzi uczniów na tablicy interaktywnej. Prosi wybranego ucznia o uzasadnienie swojego rozwiązania. Dyskusja.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Nauczyciel ocenia, na podstawie informacji na platformie, stan przygotowania uczniów do zajęć. Jeżeli jest ono niewystarczające, prosi o ciche zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Jeżeli zaś uczestnicy zajęć zaznajomili się wcześniej z tekstem, prosi, aby w parach wynotowali minimum trzy najważniejsze, ich zdaniem, kwestie poruszone w e‑materiale. Następnie pary łączą się w grupy czteroosobowe i, dyskutując, wybierają wspólnie najważniejszy wątek. Na koniec każda z grup na forum przedstawia i argumentuje swój wybór.
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Ilustracja interaktywna”, a następnie czyta polecenie: Przeanalizuj poniższy schemat. Rozważ, czy wyczerpuje on możliwe podejścia do zagadnienia poświęcenia jednostki dla dobra ogółu. Rozważ różnicę pomiędzy ofiarą na rzecz ducha obiektywnego a absolutnego. Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.
Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczenia nr 1. Uczniowie rozwiązują je indywidualnie, a następnie omawiają odpowiedzi na forum klasy.
Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 5‑8. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.
Ostatnią partię ćwiczeń (nr 3 i 4) uczniowie wykonują wspólnie i omawiają je razem z nauczycielem.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wspólnie z uczniami poddaje refleksji proces dydaktyczny: czego się uczniowie nauczyli, czy osiągnęli założone cele?
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Napisz referat na temat: Czy możemy poświęcić jednostkę (lub jednostki) dla dobra ogółu? Jeśli tak, to w jakich sytuacjach? A nade wszystko: w jaki sposób i w jakich kategoriach oceniać ich poświęcenie?.
Materiały pomocnicze:
Dydaktyka filozofii. Antropologia, red. S. Janeczek, Lublin 2010.
Grzybowski J. i inni, Sposób na filozofię. Kluczowe zagadnienia z dydaktyki przedmiotowej, Warszawa 2016.
Siemek M., Hegel i filozofia, Oficyna Naukowa, Warszawa 1998.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Ilustracja interaktywna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.