Scenariusz zajęć

Autor: Amanda Gałkowska, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Badanie właściwości fizycznych benzenu

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIII. Węglowodory. Uczeń:

7) opisuje budowę cząsteczki benzenu z uwzględnieniem delokalizacji elektronów; wyjaśnia, dlaczego benzen, w przeciwieństwie do alkenów i alkinów, nie odbarwia wody bromowej ani wodnego roztworu manganianu(VII) potasu.

Zakres rozszerzony

XIII. Węglowodory. Uczeń:

9) opisuje budowę cząsteczki benzenu z uwzględnieniem delokalizacji elektronów; wyjaśnia, dlaczego benzen, w przeciwieństwie do alkenów i alkinów, nie odbarwia wody bromowej ani wodnego roztworu manganianu(VII) potasu.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• podaje stan skupienia benzenu w temperaturze pokojowej, znając jego temperaturę topnienia i wrzenia.

• wymienia przyczyny, dla których benzen jest substancją niebezpieczną;

• bada doświadczalnie polarność benzenu;

• szacuje lotność benzenu na podstawie wyników doświadczenia chemicznego.

Strategie nauczania:

• problemowa;

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• wirtualne laboratorium;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• technika termometr.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda/pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel przedstawia uczniom wzór strukturalny benzenu i wykorzystuje informacje, zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, dotyczące historii jego otrzymania.

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel zapisuje na tablicy pojęcie „benzen”. Uczniowie podają propozycje dotyczące budowy i właściwości fizycznych, tworząc mapę pojęć.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na dwie grupy zadaniowe. Zadaniem uczniów jest wykonanie poleceń, zawartych w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”:

• grupa I - polecenie 1;

• grupa II – polecenia 2.

• Uczniowie mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Po wyznaczonym czasie liderzy grup odpowiadają na pytania w poszczególnych  poleceniach na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną rozwiązań.

2. Nauczyciel proponuje uczniom pracę w parach z wirtualnym laboratorium. Uczniowie zapoznają się z poleceniem i przeprowadzają doświadczenia w multimedium oraz wykonują ćwiczenia.

3. Nauczyciel losowo dzieli uczniów na grupy. Podaje nazwy systematyczne kilku rozpuszczalników (informuje o polarności, jeśli jest taka potrzeba). Zadaniem uczniów jest ocenić, czy benzen rozpuści się w podanych przez nauczyciela związkach chemicznych. Nauczyciel podaje poprawne odpowiedzi, a uczniowie sprawdzają swoje notatki. W przypadku niejasności, dyskutują.

4. Powrót do fazy wstępnej i uporządkowanie mapy pojęć zapisanej na tablicy, na podstawie zdobytej wiedzy podczas lekcji.

5. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu, daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętna osoba z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie nauczyciel stosuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów. Uczniowie na skali temperatury zaznaczają karteczkami samoprzylepnymi, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. Jeżeli ze skali będzie wynikał niski poziom temperatury, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Wirtualne laboratorium może zostać wykorzystane podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów oraz karteczki samoprzylepne dla uczniów.

2. Polecenie podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czy cząsteczka benzenu jest cząsteczką polarną?

• Czy benzen rozpuszcza się w wodzie?

• Czy benzen jest cieczą?

• Czy benzen jest substancją bezpieczną dla człowieka?