Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Malarstwo i architektura XIX wieku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia przyczyny zmiany w postrzeganiu sztuki i roli artystów w XIX wieku.

• charakteryzuje założenia romantyzmu, impresjonizmu, postimpresjonizmu i neoimpresjonizmu w malarstwie;

• wyjaśnia, jakie przemiany społeczne spowodowały rozwój w sztuce wyposażenia wnętrz kierunku nazywanego biedermeierem.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Malarstwo i architektura XIX wieku”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel poleca uczniom, aby przygotowali prezentację w oparciu o informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj” oraz innych źródłach (może je wskazać), tak aby w fazie wstępnej przedstawić ją na forum klasy. Mogą to zrobić w mniejszych grupach, skupiając się na jednym z zagadnień (romantyzm, impresjonizm, postimpresjonizm i neoimpresjonizm, neogotyk, neorenesans, biedermeier – wraz z ich przedstawicielami i przykładami). Nauczyciel rozdziela zagadnienia między uczniów.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela tematu i celów zajęć. Przedstawienie planowanego przebiegu lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca, aby przedstawiciele poszczególnych grup zaprezentowali swoje prace przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacjach, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimedium („Film”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie nr 2: „Wyjaśnij, w jaki sposób rozwój kapitalizmu wpłynął na XIX‑wieczne sztukę i architekturę”. Poleca uczniom, aby podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykonują kolejne polecenie, skupiając się na cechach klasycyzmu.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z drugim z filmów. Wciąż pracując w grupach, opracowują odpowiedzi do poleceń: wymieniają zarzuty stawiane przez pierwszych odbiorców impresjonistom oraz opisują najważniejszy kierunek w XIX‑wiecznej architekturze. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, oceniając również przedstawione prace.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 1, 2, 3 i 4 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

K. Geller, Malarstwo francuskie w XIX wieku, Wydawnictwo AIF, Warszawa, 1990.

M. Haldane, Malarstwo XIX wieku, Księgarnia St. Sadowskiego, Lwów, 1913 – 1917.

Polski biedermeier – romantyzm udomowiony, książka pod redakcją Agnieszki Rosales‑Rodriguez, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się z nagraniami filmowymi przed zajęciami, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 1 - ilustracja 1: August Macke, Kobieta z zilonym żakiecie, 1913; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1 - ilustracja 2: Gustave Courbet, Śpiąca prządka, 1853; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1 - ilustracja 3: Alfred Sisley, Widok na kanał Saint‑Martin w Paryżu, 1870; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1 - ilustracja 4: Jan Toorop, Trzy druhny, 1893; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 4 - ilustracja 1: Katedra Notre‑Dame, Ottawa; lic. CC BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 4 - ilustracja 2: Bazylika św. Wojciecha, Grand Rapids; lic. CC0, fot. WMrapids, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 4 - ilustracja 3: Opera Garnier; lic. CC BY‑SA 2.5, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 4 - ilustracja 4: Pałac Leuchtenberg, Monachium; lic. CC BY‑SA 3.0, fot. ich, Wikimedia Commons.