SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Bilans wodny Morza Bałtyckiego

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

Podstawa programowa

XVI. Morze Bałtyckie i gospodarka morska Polski: środowisko przyrodnicze, wykorzystanie gospodarcze.

Uczeń:

1) przedstawia główne cechy i stan środowiska przyrodniczego Morza Bałtyckiego oraz dostrzega potrzebę jego ochrony.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• lokalizuje na mapie Cieśniny Duńskie oraz regiony Bałtyku,

• charakteryzuje elementy bilansu wodnego Morza Bałtyckiego: opad atmosferyczny, parowanie z powierzchni morza, dopływ ze zlewiska, wymianę wody z oceanem,

• wyjaśnia wpływ wlewów wód z Oceanu Atlantyckiego na rozwój życia w Morzu Bałtyckim.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa, operacyjna

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, metody operatywne (praca z mapą, praca z grafiką interaktywną i tekstem e‑materiału)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, atlas geograficzny, mapa fizyczna Europy

Materiały pomocnicze

Dawydow L.K., Dmitrijewa A.A., Konkina N.G., Hydrologia ogólna, PWN, Warszawa 1979 (Wstęp – bilans wodny; Oceany i morza).

Desperak J., Balon J., Tablice geograficzne, Świat Książki, Warszawa 2003, s. 400.

Geografia fizyczna Polski, A. Richling, K. Ostaszewska (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

Pruszczak Z., Dynamika brzegu i dna morskiego, Instytut Budownictwa Wodnego Państwowej Akademii Nauk, Gdańsk 1998.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – prosi uczniów o analizę położenia Morza Bałtyckiego na mapie fizycznej Europy. Uczniowie określają, jakim morzem jest Bałtyk, w jaki sposób łączy się z oceanem itp. Następnie uczniowie charakteryzują linię brzegową Bałtyku oraz wskazują na mapie jej elementy.

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tekstem e‑materiału dotyczącym bilansu wodnego – pogadanka: czym jest dodatni i ujemny bilans wodny? jaki bilans wodny ma Bałtyk? co to oznacza?

• Analiza elementów wpływających na bilans wodny Bałtyku (e‑materiał).

• Dyskusja – czy zasilanie i odpływ wody, a także cechy fizyczno‑geograficzne Bałtyku mają wpływ na zanieczyszczenie wód morza? Wyróżnienie regionów Bałtyku, analiza mapy pt. Dopływ zanieczyszczeń i występowanie stref beztlenowych, zawartej w e‑materiale.

• Podział uczniów na grupy, których zadaniem jest odpowiedź na pytania: w jaki sposób połączenie Bałtyku z Atlantykiem wpływa na bilans wodny morza i jego życie biologiczne? co zmieniłoby się, gdyby Bałtyk takie połączenie utracił?

• Uczniowie pracują w grupach – rozważają: jak jest obecnie i co zmieniłoby się, gdyby Bałtyk utracił połączenie z oceanem.

• Po upływie wyznaczonego czasu przedstawiciele grup prezentują rezultaty swojej pracy, z wnioskami włącznie – krótka dyskusja.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wskazane ćwiczenia z e‑materiału.

• Uczniowie przedstawiają efekty swojej pracy, nauczyciel czuwa nad poprawnością odpowiedzi uczniów.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami.

• Nauczyciel ocenia pracę uczniów, biorąc pod uwagę ich możliwości i zaangażowanie.

Praca domowa

• Powierzchnia Bałtyku maleje – ma to związek m.in. z ruchami izostatycznymi w północnej jego części oraz z przyrostem delt rzecznych. Przeanalizuj, czy i w jaki sposób ten fakt może wpłynąć na bilans wodny Bałtyku.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może być wstępem do następnej lekcji o gospodarce morskiej Polski (zakres podstawowy: XVI. 2). Grafikę interaktywną można wykorzystać w trakcie lekcji dotyczącej problemów środowiskowych współczesnego świata, poświęconej np. zagrożeniom bioróżnorodności (zakres rozszerzony: XVIII. 10).