SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Procesy urbanizacyjne zachodzące współcześnie w Polsce

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

Podstawa programowa

XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna.

Uczeń:

6) wyjaśnia zmiany procesów urbanizacyjnych i osadnictwa wiejskiego w Polsce, wiążąc je z przemianami społecznymi i gospodarczymi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia przebieg procesów urbanizacyjnych w Polsce w przeszłości,

• charakteryzuje przyczyny współczesnych procesów urbanizacyjnych w Polsce,

• ocenia, które z procesów urbanizacyjnych zachodzą w regionie jego zamieszkania,

• wymienia konsekwencje zachodzących w Polsce procesów urbanizacyjnych.

Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, metody operatywne (praca z mapą, praca z tekstem e‑materiału, filmem edukacyjnym), burza mózgów, mapa mentalna

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca zbiorowa na forum klasy

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, atlasy geograficzne, mapa fizyczna Polski, arkusze papieru, pisaki

Materiały pomocnicze

Domański R., Geografia ekonomiczna, PWN, Warszawa–Poznań 1978 (rozdział Urbanizacja w Polsce).

Kiełczewska‑Zaleska M., Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa 1977.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Uczniowie podają skojarzenia do hasła miasto (burza mózgów).

• Nauczyciel pomaga określić definicję miasta według prawa polskiego; jak w innych krajach definiuje się miasto?

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Przypomnienie terminów: urbanizacja, współczynnik urbanizacji, saldo migracji wewnętrznych.

• Uczniowie wyszukują w tekście e‑materiału informacje o przebiegu współczesnych procesów urbanizacji w Polsce (suburbanizacja, semiurbanizacja, eksurbanizacja) – dyskusja o tych procesach na forum klasy.

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Uczniowie w grupach zapoznają się z filmem edukacyjnym, następnie przygotowują mapę myśli do problemu: Rozwój procesów urbanizacyjnych w Polsce na przestrzeni wieków i współcześnie (uwzględnij czynniki sprzyjające powstawaniu i rozwojowi miast, zmiany współczynnika urbanizacji oraz zmieniające się funkcje miast).

• Uczniowie korzystają z e‑materiału i innych dostępnych na lekcji źródeł informacji, dyskutują w grupie o zmianach w procesach urbanizacji zachodzących w Polsce; wybierają treści do mapy myśli i formę ich prezentacji. Nauczyciel przypomina, że mapa myśli ma być zebraniem i uporządkowaniem poznanych wiadomości na dany temat.

• Prezentacja map myśli. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wypowiedzi uczniów.

• Uczniowie wskazują na mapie Polski regiony o największej koncentracji miast; wskazują największe miasta naszego kraju; dyskutują o przyczynach takiego rozmieszczenia miast.

• Dyskusja na forum klasy podsumowująca i oceniająca konsekwencje zachodzących w Polsce procesów urbanizacyjnych.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, biorąc pod uwagę ich możliwości i zaangażowanie.

• Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wskazane ćwiczenia z e‑materiału.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – mówią, co było łatwe, trudne, ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy.

Praca domowa

• Wymień i oceń, które z procesów urbanizacyjnych zachodzą w regionie Twojego zamieszkania.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film edukacyjny można wykorzystać na lekcji z zakresu rozszerzonego dotyczącej cech miast, zalet i wad życia na wsi i w mieście (XV. 4 i 6). Film edukacyjny można wykorzystać również na lekcjach z zakresu podstawowego dotyczących sieci osadniczej i procesów urbanizacyjnych na świecie i w Polsce (VIII. 12 i 13).