Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: Jakie są rodzaje korozji?

Grupa docelowa: Uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Wymagania szczegółowe

Poziom podstawowy

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

4) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (dla Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu), wody (dla Na, K, Mg, Ca), kwasów nieutleniających (dla Na, K, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Mn, Cr), przewiduje i opisuje słownie przebieg reakcji rozcieńczonych i stężonych roztworów kwasów: azotowego(V) i siarkowego(VI) z Al, Fe, Cu, Ag.

Poziom rozszerzony

IX. Elektrochemia. Ogniwa i elektroliza. Uczeń:

5) wyjaśnia przebieg korozji elektrochemicznej stali i żeliwa; pisze odpowiednie równania reakcji; opisuje sposoby ochrony metali przed korozją elektrochemiczną.

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (dla Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu), wody (dla Na, K, Mg, Ca), kwasów nieutleniających (dla Na, K, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Mn, Cr), rozcieńczonego i stężonego roztworu kwasu azotowego(V) oraz stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI) (dla Al, Fe, Cu, Ag);

6) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik pozwoli porównać aktywność chemiczną metali; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• określa, na czym polega zjawisko korozji;

• wymienia i omawia elektrochemiczne rodzaje korozji;

• określa rodzaj korozji na podstawie zniszczenia metalu.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• tworzenie chmury wyrazowej;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• symulacja interaktywna;

• technika gadająca ściana;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfony, tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, pisak;

• rzutnik multimedialny;

• aplikacja Mentimeter.

Przebieg zajęć

Przed lekcją

Metoda lekcji odwróconej. Uczniowie zapoznają się z treściami zawartymi w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj” dotyczącymi różnych rodzajów korozji. Następnie wyszukują w swojej okolicy przykłady korozji danego typu i tworzą z tego portfolio, dokumentują zdjęciami.

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje i pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału.

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Tworzenie chmury wyrazowej wokół rodzajów korozji. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z zastosowaniem smartfonów/tabletów. Efektem powinny być podanie przez uczniów różnych rodzajów korozji.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

• Na lekcji uczniowie prezentują swoje zdjęcia obrazujące rodzaje korozji z otoczenia. Pozostali uczniowie odgadują podczas prezentacji zdjęć,  jaki to rodzaj korozji. Zadaniem ich jest również uczniów charakterystyka danego rodzaju korozji z uwzględnieniem warunków, jakie muszą być spełnione by dany rodzaj korozji wystąpił, co ulega danemu rodzajowi korozji. Pozostali uczniowie mogą włączać się do dyskusji, jak również zadawać pytania.

2. Nauczyciel odwołuje uczniów do symulacji interaktywnej. Uczniowie zapoznają się z poleceniem i wykonują ćwiczenia w parach.

3. Uczniowie dzielą się sami na trzy grupy. Zadaniem każdej grupy będzie przypisanie każdemu ze zdjęć, jaki to rodzaj korozji, znalezienie definicji rodzaju korozji oraz wyjaśnienie, dlaczego uważają, że to ten rodzaj korozji.

• Grupa I:

Odpowiedź: korozja galwaniczna dwa różne metale.

• Grupa II:

Odpowiedź: korozja ogólna, ponieważ cały obiekt jest równomiernie rozłożony na metalu.

• Grupa III:

Korozja wżerowa, ponieważ widać miejsca, wżery na metalu nierównomiernie rozłożone.

4. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel, w razie potrzeby, koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne kwestie, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie na planszy z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10%, zaznaczają cenkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia, które wynikają z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. W przypadku, gdy bateria nie jest naładowana w 100%, zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniała/łem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Dziś nauczyłam/łem się...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje arkusze papieru A3, mazaki, glutaki oraz wydrukowane zdjęcia przedstawiające różne rodzaje korozji, które są zawieszone w scenariuszu w fazie realizacyjnej. 2. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Wyjaśnij pojęcie korozji.

• Jakie rodzaje materiałów mogą ulegać korozji?

• Jak dzielimy korozję w zależności od rodzaju i zniszczenia korozyjnego?

• Korozja ogólna, jaki to rodzaj korozji pod względem środowiska korozyjnego?

• Jaki warunek musi być spełniony by zaszła korozja galwaniczna?

• Na czym polega korozja szczelinowa?

• Jakie są objawy korozji wżerowej?

• Jaki rodzaj stali często ulega korozji międzykrystalicznej?

• Z czego wynika korozja naprężeniowa?

• Gdzie występuje korozja spowodowana erozją?

• Na skutek czego występuje korozja biologiczna?