Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Rola planowania przestrzennego w kształtowaniu i ochronie krajobrazu kulturowego miast i terenów wiejskich
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.
Uczeń:
analizuje przykłady degradacji krajobrazu kulturowego miast i terenów wiejskich, wyjaśnia rolę planowania przestrzennego w jego kształtowaniu i ochronie oraz wskazuje możliwości działań własnych służących ochronie krajobrazów kulturowych Polski.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia, jaka jest istota rozwoju zrównoważonego,
wyjaśnia rolę planowania przestrzennego,
zna główne deklaracje i dokumenty odnoszące się do rozwoju ekonomicznego, ekologicznego i społecznego.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, burza mózgów, plakaty/postery, metody operatywne (praca z filmem edukacyjnym, tekstem e‑materiału)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca na forum klasy
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, karteczki samoprzylepne (dwa kolory), podręcznik, mapa fizyczna świata, arkusze papieru, pisaki
Materiały pomocnicze
K. Kopczyński, Edukacyjne walory krajobrazu kulturowego, „Problemy Ekologii Krajobrazu” 2009, t. 25, s. 53–62.
Krajobraz w planowaniu przestrzennym, A. Maciejewska (red.), Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2016.
Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne jako instrument kształtowania krajobrazów kulturowych, K. Gawroński, J. Hernik (red.), Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2010.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Po przedstawienie tematu lekcji i jej celów każdy uczeń otrzymuje dwie karteczki samoprzylepne w różnych kolorach – nauczyciel prosi o zapisanie skojarzeń: na jednej do terminu planowanie przestrzenne, na drugiej – krajobraz kulturowy.
Uczniowie przyklejają zapisane karteczki do tablicy, następuje ich analiza i grupowanie.
Następuje krótka dyskusja mająca na celu zrozumienie omawianych terminów.
Faza realizacyjna
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, prosi o zapoznanie się z tekstem e‑materiału (część „Przeczytaj”).
Na podstawie tekstu uczniowie prowadzą dyskusję w grupie na temat zależności pomiędzy planowaniem przestrzennym a ochroną środowiska i krajobrazem kulturowym.
Następnie uczniowie zapisują wnioski z dyskusji w grupach.
Dyskusja na forum klasy – na początku przedstawiciele grup prezentują wypracowane wnioski (zależności).
Nauczyciel podkreśla rolę rozwoju zrównoważonego w kształtowaniu krajobrazu kulturowego, a następnie prosi uczniów o wymienienie (na podstawie tekstu e‑materiału i ewentualnie podręcznika) głównych deklaracji i dokumentów odnoszących się do rozwoju ekonomicznego, ekologicznego i społecznego oraz podanie dla nich zakresu tematycznego (czego te dokumenty dotyczą?).
Uczniowie w grupach zapoznają się z filmem edukacyjnym (wywiad z ekspertem).
Następnie grupy otrzymują arkusze papieru i pisaki – zadaniem uczniów jest narysowanie plakatu/posteru dotyczącego znaczenia audytu krajobrazowego (forma dowolna – może być np. schemat, rysunek).
Uczniowie mogą korzystać z filmu edukacyjnego i innych, dostępnych im materiałów źródłowych (np. ustawy krajobrazowej z 2015 r.).
Po zakończeniu pracy uczniowie przedstawiają i omawiają swoje plakaty.
Ewentualna dyskusja na forum klasy na temat roli audytu krajobrazowego.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji (odwołując się do celów lekcji) i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń.
Uczniowie indywidualnie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z e‑materiału.
Nauczyciel pyta o ewentualne trudności i wyjaśnia je.
Uczniowie dzielą się informacjami na temat lekcji: co było dla nich nową wiedzą i do czego mogą ją wykorzystać.
Praca domowa
Korzystając z różnych źródeł informacji (m.in. z aktu prawnego mającego wzmocnić narzędzia ochrony krajobrazu, tzw. ustawy krajobrazowej z września 2015 r.), rozwiń temat: „Ochrona krajobrazu – obowiązek czy szansa na rozwój zrównoważony”.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Film edukacyjny można wykorzystać podczas lekcji z działu VIII. 12. z zakresu podstawowego – dotyczącej powiązań sieci osadniczej ze środowiskiem przyrodniczym i kulturowym oraz etapem rozwoju gospodarczego.
Fragmenty filmu edukacyjnego można wykorzystać podczas lekcji z działu XI. 5. z zakresu rozszerzonego – dotyczącej potrzeby zharmonizowania budownictwa z istniejącym krajobrazem przyrodniczym i kulturowym.
Film edukacyjny może służyć do samodzielnej pracy ucznia i do pogłębiania jego wiedzy.