Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Wpływ działalności gospodarczej człowieka na litosferę
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.
Uczeń:
4) wyjaśnia wpływ górnictwa na środowisko przyrodnicze na przykładzie odkrywkowych i głębinowych kopalni w Polsce i na świecie oraz dostrzega konieczność rekultywacji terenów pogórniczych.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
omawia wpływ działalności gospodarczej człowieka na litosferę,
uzasadnia konieczność przeciwdziałania zanieczyszczeniom litosfery.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, burza mózgów, drzewo decyzyjne, metody operatywne (praca z tekstem e‑materiału, z filmem edukacyjnym)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/ monitor dotykowy/ tablety, e‑materiał, podręcznik
Materiały pomocnicze
Klojzy‑Karczmarczyk B., Mazurek J., Uwarunkowania prawne i środowiskowe rekultywacji wyrobisk odkrywkowych z wykorzystaniem odpadów górnictwa węgla kamiennego lub produktów na bazie skały płonnej, „Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN” 2015, nr 90, s. 67–78, [online], dostępny w internecie: http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech‑7b8b9097‑4a20‑48f4‑832a‑88a564b3f857
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Wprowadzenie do lekcji – burza mózgów: uczniowie na karteczkach samoprzylepnych wypisują po jednym, znanym im przykładzie zmian w litosferze wywołanych działalnością gospodarczą człowieka.
Po przyczepieniu karteczek na tablicy następuje analiza i grupowanie wypisanych przykładów – wybór tych, które wpływają na zmiany w litosferze.
Przedstawienie tematu lekcji i jej celów.
Faza realizacyjna
Nauczyciel, korzystając z efektów burzy mózgów i z e‑materiału, zapisuje na tablicy przykłady działalności człowieka, które najbardziej wpływają na kondycję litosfery (eksploatacja górnicza głębinowa, górnictwo odkrywkowe, składowanie odpadów, działalność przemysłowa).
Nauczyciel dzieli uczniów na 4 grupy, w których uczniowie zapoznają się z filmem edukacyjnym (e‑materiał).
Krótka analiza treści filmu i dyskusja na forum klasy dotycząca skutków (bezpośrednich i pośrednich) wpływu działalności gospodarczej człowieka na litosferę (w dyskusji omówienie wcześniej zapisanych na tablicy przykładów działalności człowieka i ich skutków dla litosfery).
W trakcie dyskusji przypomnienie terminów: recykling, rekultywacja terenów pogórniczych.
Nauczyciel rozdaje grupom arkusze papieru i pisaki – stawia przed uczniami problem: czy człowiek w wystarczający sposób zapobiega degradacji litosfery? (czy w ogóle należy zapobiegać degradacji litosfery?).
Uczniowie, wykorzystując tekst e‑materiału i inne dostępne źródła informacji, tworzą drzewo decyzyjne do przedstawionego problemu (podają możliwe rozwiązania, skutki tych rozwiązań, wyciągają wnioski).
Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu przedstawiciele grup prezentują opracowane drzewa decyzyjne.
Po wszystkich prezentacjach następuje dyskusja na forum klasy z wykorzystaniem opracowanych wniosków.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji (odwołując się do celów lekcji) i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń. Uczniowie indywidualnie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z e‑materiału.
Nauczyciel zadaje pytanie o ewentualne trudności i wyjaśnia je.
Uczniowie dzielą się informacjami na temat lekcji, mówią, co im się najbardziej podobało podczas lekcji, co było trudne, co było nową wiedzą, do czego mogą ją wykorzystać.
Praca domowa
Korzystając z lokalnych źródeł informacji, oceń gospodarowanie odpadami w regionie, w którym mieszkasz. Swoją ocenę uzasadnij.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Film edukacyjny może znaleźć zastosowanie podczas lekcji na temat skutków wykorzystywania odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii (zakres podstawowy: XI. 6). Może zostać wykorzystany również podczas zajęć dotyczących rewitalizacji zdegradowanych obszarów zurbanizowanych i poprzemysłowych (zakres rozszerzony: XVI. 7).