SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Wpływ działalności gospodarczej człowieka na litosferę

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.

Uczeń:

4) wyjaśnia wpływ górnictwa na środowisko przyrodnicze na przykładzie odkrywkowych i głębinowych kopalni w Polsce i na świecie oraz dostrzega konieczność rekultywacji terenów pogórniczych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia wpływ działalności gospodarczej człowieka na litosferę,

• uzasadnia konieczność przeciwdziałania zanieczyszczeniom litosfery.

Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, burza mózgów, drzewo decyzyjne, metody operatywne (praca z tekstem e‑materiału, z filmem edukacyjnym)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/ monitor dotykowy/ tablety, e‑materiał, podręcznik

Materiały pomocnicze

Klojzy‑Karczmarczyk B., Mazurek J., Uwarunkowania prawne i środowiskowe rekultywacji wyrobisk odkrywkowych z wykorzystaniem odpadów górnictwa węgla kamiennego lub produktów na bazie skały płonnej, „Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN” 2015, nr 90, s. 67–78, [online], dostępny w internecie: http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech‑7b8b9097‑4a20‑48f4‑832a‑88a564b3f857

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Wprowadzenie do lekcji – burza mózgów: uczniowie na karteczkach samoprzylepnych wypisują po jednym, znanym im przykładzie zmian w litosferze wywołanych działalnością gospodarczą człowieka.

• Po przyczepieniu karteczek na tablicy następuje analiza i grupowanie wypisanych przykładów – wybór tych, które wpływają na zmiany w litosferze.

• Przedstawienie tematu lekcji i jej celów.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel, korzystając z efektów burzy mózgów i z e‑materiału, zapisuje na tablicy przykłady działalności człowieka, które najbardziej wpływają na kondycję litosfery (eksploatacja górnicza głębinowa, górnictwo odkrywkowe, składowanie odpadów, działalność przemysłowa).

• Nauczyciel dzieli uczniów na 4 grupy, w których uczniowie zapoznają się z filmem edukacyjnym (e‑materiał).

• Krótka analiza treści filmu i dyskusja na forum klasy dotycząca skutków (bezpośrednich i pośrednich) wpływu działalności gospodarczej człowieka na litosferę (w dyskusji omówienie wcześniej zapisanych na tablicy przykładów działalności człowieka i ich skutków dla litosfery).

• W trakcie dyskusji przypomnienie terminów: recykling, rekultywacja terenów pogórniczych.

• Nauczyciel rozdaje grupom arkusze papieru i pisaki – stawia przed uczniami problem: czy człowiek w wystarczający sposób zapobiega degradacji litosfery? (czy w ogóle należy zapobiegać degradacji litosfery?).

• Uczniowie, wykorzystując tekst e‑materiału i inne dostępne źródła informacji, tworzą drzewo decyzyjne do przedstawionego problemu (podają możliwe rozwiązania, skutki tych rozwiązań, wyciągają wnioski).

• Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu przedstawiciele grup prezentują opracowane drzewa decyzyjne.

• Po wszystkich prezentacjach następuje dyskusja na forum klasy z wykorzystaniem opracowanych wniosków.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji (odwołując się do celów lekcji) i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń. Uczniowie indywidualnie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z e‑materiału.

• Nauczyciel zadaje pytanie o ewentualne trudności i wyjaśnia je.

• Uczniowie dzielą się informacjami na temat lekcji, mówią, co im się najbardziej podobało podczas lekcji, co było trudne, co było nową wiedzą, do czego mogą ją wykorzystać.

Praca domowa

• Korzystając z lokalnych źródeł informacji, oceń gospodarowanie odpadami w regionie, w którym mieszkasz. Swoją ocenę uzasadnij.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film edukacyjny może znaleźć zastosowanie podczas lekcji na temat skutków wykorzystywania odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii (zakres podstawowy: XI. 6). Może zostać wykorzystany również podczas zajęć dotyczących rewitalizacji zdegradowanych obszarów zurbanizowanych i poprzemysłowych (zakres rozszerzony: XVI. 7).