Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Maćkowska

Przedmiot: Filozofia

Temat: Alegorie Platona: jaskinia

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
VII. Filozofia i kultura europejska jako „przypisy do Platona”. Uczeń:
1) przedstawia oraz interpretuje wielkie alegorie Platona (jedna do wyboru): „drugie żeglowanie (wyprawa)” i „słońce” (Fedon, 98 c – 100 b), „jaskinia” (Państwo, 514 a – 517 a), „skrzydlaty zaprzęg” (Fajdros, 246 a–b, 253 d–e), „pierścień Gygesa” (Państwo, 358 e – 361 d);
Lektura obowiązkowa
3) Platon, jeden z fragmentów z następujących dialogów (w związku z działem VII pkt 1 treści nauczania): Fedon (98 c – 100 b), Państwo (514 a – 517 a), Fajdros (246 a – b, 253 d –e), Państwo (358 e – 361 d);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

  • pozna alegrorię jaskini Platona;

  • zrekonstruuje poglądy Platona na temat sytuacji egzystenacjalnej i poznawczej człowieka;

  • zinterpretuje fragmenty Państwa Platona.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • odwrócona klasa;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • rozmowa kierowana;

  • film;

  • mapa myśli;

  • praca z tekstem.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Film edukacyjny”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

  2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Co – zdaniem profesora Hartmana – zainspirowało Platona do stworzenia alegorii jaskini. Czy jest to, według was, prawdopodobne?

Faza realizacyjna:

  1. Praca z tekstem. Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup. Każdej z nich przydziela inne zadanie:
    - grupa 1: Zapoznajcie się z fragmentem Państwa zamieszczonym w sekcji Sytuacja egzystencjalna człowieka i przygotujcie odpowiedzi na pytania: Czy człowiek jest z założenia wolny? Czy może swobodnie poznawać świat?
    - grupa 2: Zapoznajcie się z fragmentem Państwa zamieszczonym w sekcji Sytuacja poznawcza człowieka i przygotujcie odpowiedzi na pytania: Czy poznanie zmysłowe dostarcza prawdziwej wiedzy o rzeczywistości? Czy świat, który nas otacza – dostępny za pomocą zmysłów – istnieje naprawdę?
    - grupa 3: Zapoznajcie się z fragmentem Państwa zamieszczonym w sekcji Prawda i przygotujcie odpowiedzi na pytania: Czy poznanie prawdy jest możliwe? Czy człowiek ma naturalną skłonność do rozpoznawania prawdy?
    - grupa 4: Zapoznajcie się z fragmentem Państwa zamieszczonym w sekcji Poznanie i przygotujcie odpowiedź na pytanie: W jaki sposób człowiek może wyzwolić się z niewiedzy?
    - grupa 5: Zapoznajcie się z fragmentem Państwa zamieszczonym w sekcji Filozof i przygotujcie odpowiedzi na pytania: Jaki jest stosunek innych ludzi do filozofa, czyli kogoś, kto poznaje w sposób prawdziwy? Czy filozofia jest pomocna w codziennym życiu i oglądzie rzeczywistości zmysłowej?

  2. Mapa myśli. Po wykonaniu zadania liderzy grup prezentują odpowiedzi. W tym czasie wybrany uczeń z pomocą nauczyciela tworzy mapę myśli dotyczącą alegorii jaskini Platona.

  3. Dyskusja. Nauczyciel pyta uczniów, co – ich zdaniem – jest najważniejszym tematem alegorii Platona. Uczniowie udzielają odpowiedzi, potwierdzając je własnymi argumentami.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, czego nie akceptują. Jedna osoba odczytuje zapisy przy walizce i koszu.

  2. W ramach podsumowania uczniowie w parach wykonują ćwiczenia nr 1–6 z sekcji „Sprawdź się”. Wskazane pary prezentują rozwiązania na forum klasy.

  3. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

  • Kahn Ch., Platon i dialog sokratyczny: wykorzystanie literackiej formy na użytek filozofii, tłum. M. Filipczuk, Warszawa 2018.

  • Praca zbiorowa, W kręgu Platona i jego dialogów, Toruń 2005.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.

Sprawdź się