Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Liść – budowa i funkcje

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia budowę morfologiczną i anatomiczną liścia właściwego roślin okrytonasiennych;

• przedstawia budowę morfologiczną i anatomiczną liścia szpilkowego roślin nagonasiennych;

• charakteryzuje cechy kseromorficzne liści szpilkowych;

• określa główne funkcje liścia właściwego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• mapa myśli;

• animacja;

• analiza grafiki interaktywnej;

• prezentacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każdy zespół otrzymuje zagadnienia do opracowania:
   – grupa I: budowa morfologiczna liścia roślin okrytonasiennych dwuliściennych;
   – grupa II: budowa anatomiczna liścia roślin okrytonasiennych dwuliściennych;
   – grupa III: budowa liścia iglastego roślin nagonasiennych.
   Uczniowie wyszukują informacje oraz przynoszą materiały, które wykorzystają podczas prezentacji (m.in. okazy liści różnych gatunków roślin, zdjęcia, informacje i ciekawostki z wiarygodnych źródeł internetowych).

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy lub za pomocą rzutnika zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.

2. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel, odwołując się do wiedzy uczniów zdobytej na wcześniejszych zajęciach, zadaje pytania:
   – Jakie rodzaje liści wyróżnia się ze względu na liczbę blaszek liściowych?
   – Jakie rodzaje liści wyróżnia się ze względu na ułożenie wiązek przewodzących?
   – Jakie rodzaje liści wyróżnia się ze względu na pełnioną funkcję? Jakie to są funkcje?
   – Czym różnią się liście roślin nagonasiennych i okrytonasiennych?

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji i omówienia przez poszczególne grupy materiałów przygotowanych w domu. Nauczyciel z całą klasą wybiera najlepszą prezentację, tzn. taką, która w skondensowany i poprawny sposób przedstawia informacje na temat danego zagadnienia.

2. Mapa myśli. Uczniowie, pracując w parach, tworzą na podstawie tekstu w sekcji „Przeczytaj” notatkę w zeszycie w postaci mapy myśli porządkującą wiadomości na temat funkcji liści.

3. Praca z animacją pt. „Budowa liścia rośliny nagonasiennej i okrytonasiennej”. Uczniowie dzielą się na zespoły i na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w animacji układają pytania quizowe dla innych grup. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską drużynę, np. ocenami z aktywności.

4. Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 2, dotyczącego cech liścia roślin nagonasiennych, które wskazują na przystosowanie do znoszenia suszy. Uczniowie wykonują je w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem.

5. Praca z grafiką interaktywną pt. „Wytwarzanie rozmnóżek jako przykład ewolucyjnego przystosowania liści”. Nauczyciel czyta treść polecenia nr 1, dotyczącego typu rozmnażania występującego u żyworódki Daigremonta, i prosi uczniów, aby w parach przygotowali rozwiązanie na podstawie materiału, który zaraz zostanie wyświetlony na tablicy.

Faza podsumowująca:

1. Chętni uczniowie podsumowują wiedzę zdobytą na zajęciach.

2. Nauczyciel dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji, a także wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenie nr 1 z sekcji „Animacja” oraz polecenie nr 2 z sekcji ,,Grafika interaktywna”.

2. Dla chętnych: Wykonaj polecenie nr 3 z sekcji „Animacja”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:

• Animację można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.