SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Magdalena Fuhrmann

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności Polski

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

1) Poznawanie terminologii geograficznej.

2) Zaznajomienie z różnorodnymi źródłami i metodami pozyskiwania informacji geograficznej.

3) Poznanie zróżnicowania środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych, ich uwarunkowań i konsekwencji.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

1) Korzystanie z planów, map fizycznogeograficznych i społeczno‑gospodarczych, fotografii, zdjęć lotniczych i satelitarnych, rysunków, wykresów, danych statystycznych, tekstów źródłowych, technologii informacyjno‑komunikacyjnych oraz geoinformacyjnych w celu zdobywania, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.

4) Formułowanie twierdzeń o podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego

5) Ocenianie zjawisk i procesów politycznych, społeczno‑kulturowych oraz gospodarczych zachodzących w Polsce o w różnych regionach świata.

7) Krytyczne, odpowiedzialne ocenianie przemian środowiska przyrodniczego oraz zmian społeczno‑kulturowych i gospodarczych w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

8) Wykonywanie obliczeń matematycznych z zakresu geografii fizycznej i społeczno‑ekonomicznej w celu wnioskowania o zjawiskach i procesach geograficznych.

9) Rozwijanie umiejętności komunikowania się i podejmowania konstruktywnej współpracy w grupie.

III. Kształtowanie postaw.

1) Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.

2) Docenianie znaczenia wiedzy geograficznej w poznawaniu i kształtowaniu przestrzeni geograficznej.

3) Dostrzeganie aplikacyjnego charakteru geografii.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzne, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju, rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna.

Uczeń:

3) analizuje, na podstawie źródeł informacji geograficznej, zmiany liczby ludności, przyrostu naturalnego i rzeczywistego ludności Polski oraz prognozuje skutki współczesnych przemian demograficznych w Polsce dla rozwoju społeczno‑gospodarczego kraju.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• poznaje sposoby oceny tempa zmian liczby ludności,

• opisuje budowę wskaźnika dynamiki zmian liczby ludności,

• stosuje i intepretuje wskaźnik dynamiki liczby ludności.

Strategie nauczania: asocjacyjna

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Forma zajęć: praca w grupach

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, zeszyt

Materiały pomocnicze

Okólski M., Demografia: podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.

PRZEBIEG LEKCJI

Uczniowie na wcześniejszej lekcji otrzymują polecenie przeczytania e‑materiału. Każdy uczeń przygotowuje tabelę z danymi dotyczącymi liczby ludności Polski w latach 1994‑1999, 2000‑2004, 2005‑2009, 2010‑2014, 2015‑2019. Uczeń przygotowuje dane tylko dla jednego, wskazanego przez nauczyciela okresu z wymienionych. Nauczyciel powinien wcześniej zapoznać uczniów z Bankiem Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego w celu prawidłowego przygotowania danych do analiz.

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel kolejno omawia zagadnienia przedstawione w e‑materiale.

• Uczniowie zapoznają się z filmem samouczkiem, w którym poznają sposób obliczania wskaźników dynamiki zmian ludności.

• Nauczyciel dzieli uczniów na mniejsze grupy. W grupach uczniowie obliczają wskaźniki tempa zmian liczby ludności dla przydzielonych okresów (na podstawie przygotowanych w domu danych) – dla każdego okresu lat i dla lat skrajnych w okresie.

• Podczas dyskusji wewnątrz grup uczniowie porównują uzyskane wyniki.

• Każda grupa prezentuje na forum klasy uzyskane wyniki i podaje przyczyny takiej dynamiki zmian liczby ludności.

• Uczniowie zgłaszają także kwestie, które są dla nich niezrozumiałe i podczas dyskusji próbują znaleźć odpowiedzi na nurtujące pytania. Nauczyciel w tej części lekcji pełni rolę moderatora, celem jest wzajemne uczenie się uczniów od siebie.

• Uczniowie z nauczycielem porównują tempo zmian liczby ludności w różnych okresach.

• Uczniowie w tych samych grupach wykonują ćwiczenia zawarte w e‑materiale. Nauczyciel w przypadku niejasności naprowadza uczniów na poprawną odpowiedź.

Faza podsumowująca

• Przypomnienie celów lekcji.

• Podsumowanie wiedzy zaprezentowanej na lekcji.

• Utrwalenie najważniejszych pojęć, szczególnie tych, które sprawiały uczniom najwięcej problemów podczas zajęć.

• Ocena pracy uczniów podczas lekcji.

Praca domowa

• Przygotowanie krótkiej wypowiedzi pisemnej na temat zmian liczby ludności Polski w latach 2000‑2018.

• Wykonanie zadań zawartych w e‑materiale, których ze względów czasowych nie udało się rozwiązać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film samouczek zawarty w e‑materiale może być wykorzystany podczas powtórzenia materiału z całego działu „Społeczeństwo i gospodarka Polski” (zakres podstawowy: XV).

Film zawarty w e‑materiale może być wykorzystany podczas lekcji związanych z demografią Polski lub jako materiał objaśniający sposób obliczania wskaźnika dynamiki liczby ludności (zakres podstawowy: VIII. 2, VIII. 3).