Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Silnie toksyczne właściwości talu
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Poziom podstawowy i rozszerzony
Wymagania ogólne
II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:
1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;
2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;
4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wymienia objawy zatrucia talem;
określa działania biologiczne talu;
omawia sposoby detekcji i leczenia zatrucia talem.
Strategie nauczania:
asocjacyjna;
eksponująca.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
ćwiczenia uczniowskie;
analiza materiału źródłowego;
dyskusja dydaktyczna;
mapa pojęciowa;
odgrywanie ról (sąd na talem);
metoda lekcji odwróconej;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, kreda, pisak;
rzutnik multimedialny.
Przebieg zajęć
A. Przed lekcją
Metoda lekcji odwróconej. Uczniowie tydzień czy dwa tygodnie przed lekcją (termin określa nauczyciel) dzielą się na grupy i będą wcielać się w odpowiednie role na lekcji: oskarżonych, sędziów, oskarżycieli, adwokatów, ławników, i dziennikarzy. Uczniowie przed lekcją przygotowują informacje dotyczące działania toksycznego talu (patrz opisane role w fazie realizacyjnej) wykorzystując wszelkie możliwe źródła informacji, w tym e‑materiał oraz mapę pojęciową.
B. Podczas lekcji
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje i pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału.
Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pytania: Na czym polegają właściwości toksyczne talu?
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel wyjaśnia uczniom metodę, którą będą pracowali na lekcji, rozdaje niezbędne materiały biurowe potrzebne uczniom. Uczniowie siadają w grupach ustalonych przed lekcją.
Nauczyciel omawia role w jakie będą musieli się wcielić uczniowie podczas rozprawy sądowej:
OSKARŻENI - osoby stosujące substancje chemiczne zawierające pierwiastek tal
SĘDZIA (może to być skład 3‑osobowy) - prowadzi proces, udziela głosu, wsłuchuje się w argumenty stron, aby wydać sprawiedliwy wyrok.
OSKARŻYCIEL - ustala argumenty świadczące o negatywnej roli talu i jego związków chemicznych.
ADWOKAT - poszukuje argumentów świadczących o pozytywnej roli talu i jego związków.
ŁAWNICY - słuchają argumentów obrońcy i oskarżyciela, ustalają swój końcowy werdykt i jego uzasadnienie.
DZIENNIKARZE - obserwatorzy procesu, którzy napiszą artykuł z przebiegu procesu sądowego, ocenią wystąpienia stron, ocenią wyrok sądu.
Nauczyciel podsumowuje i udziela informacji zwrotnej uczniom.
Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując zawarte w e‑materiale „sprawdź się” ćwiczenia.
Faza podsumowująca:
Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: Co zabieram ze sobą? Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: Co mi się nie przyda?, a obok białej plamy: Czego zabrakło? Poniższe rysunki uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:
- Przypomniałem/łam sobie, że...
- Co było dla mnie łatwe...
- Dziś nauczyłam/łem się...
- Co sprawiało mi trudności...
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Multimedium może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji.
Materiały pomocnicze:
1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
- Jakie są źródła zanieczyszczeń talu?
- Jakie są najpopularniejsze sole talu?
- gdzie kumuluje się tal w organizmie człowieka?
- Do czego stosowane są/były związki talu?
- Na czym polega działanie toksyczne związków talu?
- Na czym polega detekcja zatrucia związkami talu?
- Jak można leczyć zatrucie talem?
2. Nauczyciel przygotowuje sklerotki (karteczki samoprzylepne), arkusze papieru A3/A4, mazaki.