Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Silnie toksyczne właściwości talu

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia objawy zatrucia talem;

• określa działania biologiczne talu;

• omawia sposoby detekcji i leczenia zatrucia talem.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• eksponująca.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• dyskusja dydaktyczna;

• mapa pojęciowa;

• odgrywanie ról (sąd na talem);

• metoda lekcji odwróconej;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, pisak;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

A. Przed lekcją

Metoda lekcji odwróconej. Uczniowie tydzień czy dwa tygodnie przed lekcją (termin określa nauczyciel) dzielą się na grupy i będą wcielać się w odpowiednie role na lekcji: oskarżonych, sędziów, oskarżycieli, adwokatów, ławników, i dziennikarzy. Uczniowie przed lekcją przygotowują informacje dotyczące działania toksycznego talu (patrz opisane role w fazie realizacyjnej) wykorzystując wszelkie możliwe źródła informacji, w tym e‑materiał oraz mapę pojęciową.

B. Podczas lekcji

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje i pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału.

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pytania: Na czym polegają właściwości toksyczne talu?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyjaśnia uczniom metodę, którą będą pracowali na lekcji, rozdaje niezbędne materiały biurowe potrzebne uczniom. Uczniowie siadają w grupach ustalonych przed lekcją.

2. Nauczyciel omawia role w jakie będą musieli się wcielić uczniowie podczas rozprawy sądowej:

• OSKARŻENI - osoby stosujące substancje chemiczne zawierające pierwiastek tal

• SĘDZIA (może to być skład 3‑osobowy) - prowadzi proces, udziela głosu, wsłuchuje się w argumenty stron, aby wydać sprawiedliwy wyrok.

• OSKARŻYCIEL - ustala argumenty świadczące o negatywnej roli talu i jego związków chemicznych.

• ADWOKAT - poszukuje argumentów świadczących o pozytywnej roli talu i jego związków.

• ŁAWNICY - słuchają argumentów obrońcy i oskarżyciela, ustalają swój końcowy werdykt i jego uzasadnienie.

• DZIENNIKARZE - obserwatorzy procesu, którzy napiszą artykuł z przebiegu procesu sądowego, ocenią wystąpienia stron, ocenią wyrok sądu.

3. Nauczyciel podsumowuje i udziela informacji zwrotnej uczniom.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując zawarte w e‑materiale „sprawdź się” ćwiczenia.

Faza podsumowująca:

1. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: Co zabieram ze sobą? Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: Co mi się nie przyda?, a obok białej plamy: Czego zabrakło? Poniższe rysunki uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

3. - Przypomniałem/łam sobie, że...

4. - Co było dla mnie łatwe...

5. - Dziś nauczyłam/łem się...

6. - Co sprawiało mi trudności...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

- Jakie są źródła zanieczyszczeń talu?

- Jakie są najpopularniejsze sole talu?

- gdzie kumuluje się tal w organizmie człowieka?

- Do czego stosowane są/były związki talu?

- Na czym polega działanie toksyczne związków talu?

- Na czym polega detekcja zatrucia związkami talu?

- Jak można leczyć zatrucie talem?

2. Nauczyciel przygotowuje sklerotki (karteczki samoprzylepne), arkusze papieru A3/A4, mazaki.