Autor: Joanna Oparek

Temat: Treści uniwersalne w Weselu Stanisława Wyspiańskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozpozna treści uniwersalne zawarte w Weselu Stanisława Wyspiańskiego;

• wyjaśni, na czym polega ponadczasowość poszczególnych fragmentów utworu;

• wyróżni cechy poetyki Wesela, dzięki którym dramat ma charakter uniwersalny.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• mapa symboli;

• rozmowa kierowana.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel proponuje uczniom obejrzenie fragmentów odcinka serialu Andrzeja Wajdy Z biegiem lat, z biegiem dni (odcinek 4, Kraków 1901), w którym przedstawiona została recepcja sztuki Wyspiańskiego – reakcje współczesnych mu literatów krakowskich.

2. Nauczyciel zachęca uczniów do wyszukania w sieci informacji na temat znanych wystawień Wesela na przestrzeni lat – w odniesieniu do tezy o ponadczasowości sztuki (może to być także praca domowa).

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel (po rozpoznaniu stanu wiedzy uczniów i ewentualnym uzupełnieniu najważniejszych wiadomości) inicjuje dyskusję nad fenomenem Wesela. Stawia przy tym pytania, w jakim stopniu nowatorska forma utworu wpłynęła na jego odbiór w czasach Wyspiańskiego i co zdecydowało o ponadczasowości dzieła.

2. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji, nawiązując do wcześniejszej dyskusji o ponadczasowości (a więc wymiarze uniwersalnym) utworu.

3. Nauczyciel wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

4. Nauczyciel prosi uczniów o podzielenie się na 2 zespoły i opracowanie map skojarzeń wokół symboli chochoła i złotego rogu. Przedstawiciele zespołów prezentują mapy. Nauczyciel komentuje poszukiwania uczniów, naprowadzając ich na temat wieloznaczności utworu i poetyki symbolizmu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Następnie nauczyciel prosi uczniów o wypunktowanie i zapisanie na tablicy wad polskiego społeczeństwa, z którymi Wyspiański rozprawia się w Weselu. Wszyscy wspólnie zastanawiają się, które z tych wad określić można jako uniwersalne słabości ludzkie.

2. Uczniowie zapoznają się z prezentacją multimedialną. Polecenia 1 i 2 uczniowie mogą wykonać w formie dyskusji moderowanej przez nauczyciela.

3. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”, dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 1, 2, 3, 4, 7 i 8. Ćwiczenie 5 uczniowie wykonują wspólnie, dyskutując nad znaczeniem wypowiedzi i proponując alternatywne hasła o tej samej wymowie, jednak osadzone we współczesności. Ćwiczenie 6 uczniowie wykonują indywidualnie. Następnie nauczyciel prosi o zapisanie powtarzających się propozycji na tablicy i komentuje wybór uczniów, wraz z nimi oceniając uniwersalność wymowy konkretnych scen.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

3. Na zakończenie nauczyciel może zaproponować uczniom wspólne oglądanie wybranego wystawienia Wesela, np. teatr telewizji z roku 2019 reż. Wawrzyniec Kostrzewski.
   https://vod.tvp.pl/website/wesele,40987862

Praca domowa:

1. Zastanów się, czy problemy poruszane w Weselu mogłyby być zrozumiałe dla czytelników dramatu bądź widzów spektaklu, którzy nie są Polakami. Przedyskutuj tę kwestię z kolegami i koleżankami z klasy.

2. Wyszukaj informacje na temat inscenizacji teatralnych Wesela, zobacz dostępne fragmenty i zastanów się, w jaki sposób zmieniała się reżyserska interpretacja dzieła Wyspiańskiego na przestrzeni czasu.

Materiały pomocnicze:

• Juliusz Kleiner, Istota utworu dramatycznego, w: Problemy teorii dramatu i teatru, wybór i oprac. Janusz Degler, Wrocław 1988.

• Sławomir Świontek, Znak, tekst i odbiorca w teatrze, w: Problemy teorii dramatu i teatru, pod red. Janusza Deglera, Wrocław 1988.

• Rafał Węgrzyniak, Encyklopedia „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego, Kraków 2001.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać multimedium bazowe do podsumowania lekcji.