Autor: Anna Juwan

Temat: Drzewo filogenetyczne zwierząt

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Opiszesz budowę drzewa filogenetycznego, uwzględniając korzenie, węzły i gałęzie.

• Wyjaśnisz znaczenie badań z zakresu biochemii i genetyki w tworzeniu drzewa filogenetycznego.

• Omówisz filogenezę zwierząt.

• Wykażesz pokrewieństwo między grupami zwierząt na podstawie drzewa filogenetycznego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• gra dydaktyczna;

• analiza grafiki interaktywnej.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prowadzi pogadankę, zadając pytania:
   – Czym jest drzewo filogenetyczne?
   – W jakim celu konstruuje się drzewa filogenetyczne?
   – W jakim celu jest stosowana analiza filogenetyczna?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Nauczyciel wyświetla grafikę zamieszczoną w sekcji „Przeczytaj”, przedstawiającą drzewo filogenetyczne zwierząt, i wspólnie z uczniami analizuje ją, na podstawie treści przeczytanych w ramach przygotowania do lekcji.

2. Praca z drugim multimedium: grafiką interaktywną pt. „Budowa drzewa filogenetycznego”. Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, określili, co pokazują węzły na drzewie filogenetycznym. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą. Wybrane zespoły przedstawiają swoje rozwiązanie. Następnie uczniowie wykonują polecenie 2, określając z którym taksonem jest najbliżej spokrewniony takson D. Uzasadniają swoją odpowiedź, a następnie wybrane osoby prezentują ją przed całą klasą.

3. Praca z multimedium („Gra edukacyjna”). Uczniowie indywidualnie rozwiązują interaktywny quiz i sprawdzają swoją wiedzę o drzewach filogenetycznych zwierząt. Następnie wykonują polecenie nr 2: układają pytanie quizowe dotyczące drzewa filogenetycznego i dają je do rozwiązania osobie z pary.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: „Na dzisiejszej lekcji nauczyłem/nauczyłam się...”.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Opracuj ćwiczenie typu „prawda/fałsz” dla osoby z pary: wymyśl trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji i na kolejnych zajęciach daj je koledze lub koleżance, by ocenili prawdziwość przedstawionych informacji.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Treści w sekcji „Gra edukacyjna” można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy uczniów.