SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Magdalena Filewicz

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Obliczanie górowania Słońca nad horyzontem w różnych szerokościach geograficznych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

II. Obserwacje astronomiczne i współczesne badania Wszechświata: wysokość górowania Słońca, wyznaczanie współrzędnych geograficznych, fazy Księżyca, zaćmienia Słońca i Księżyca, osiągnięcia badawcze w eksploracji Wszechświata.

Uczeń:

1) oblicza wysokość górowania Słońca na dowolnej szerokości geograficznej w dniach równonocy i przesileń w celu wykazania zależności między nachyleniem osi Ziemi w ruchu obiegowym a dopływem energii słonecznej do jej powierzchni.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest górowanie Słońca,

• określa, od czego zależy wysokość górowania Słońca,

• charakteryzuje górowanie Słońca w poszczególnych porach roku,

• oblicza wysokość górowania Słońca w pierwszych dniach pór roku.

Strategie naucznia: odwrócona klasa

Metody nauczania: praca z e‑materiałem, pogadanka

Formy pracy: praca indywidualna

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, rzutnik, atlasy geograficzne

Materiały pomocnicze

Nowak W.A., Oświetlenie Ziemi w ujęciu graficznym z komentarzem pomocnym w nauczaniu geografii, „Prace Geograficzne” 1981, nr 9, s. 113–125.

Wszołek B., Kuźmicz A., Elementy astronomii dla geografów, IGiGP UJ, Kraków 2009.

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z częścią „Przeczytaj” e‑materiału oraz filmem samouczkiem.

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie do tematu. Wyjaśnienie, czym jest górowanie Słońca – nauczyciel zadaje pytania sprawdzające wiedzę uczniów, pogadanka wstępna.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie, na jakich wysokościach Słońce góruje w pierwszych dniach poszczególnych pór roku na charakterystycznych szerokościach geograficznych (równik, zwrotniki, koła podbiegunowe, bieguny). Omawiając te treści, uczniowie wykorzystują schematyczne rysunki zawarte w e‑materiale.

• Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie sobie treści zawartych w filmie samouczku, z którym zapoznali się przed lekcją (można odtworzyć film w celu przypomnienia). Uczniowie określają, jak obliczać wysokość górowania Słońca, z jakich wzorów korzystać, utrwalają w ten sposób swoją wiedzę.

• W następnym etapie lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują poszczególne polecenia, wyjaśniają sposób obliczeń. Nauczyciel czuwa nad poprawnością odpowiedzi uczniów.

Faza podsumowująca

• Pięcioro wybranych uczniów układa pytania podsumowujące, a następnie chętni uczniowie odpowiadają na nie. Ich odpowiedzi weryfikuje nauczyciel.

• Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów i przypomina cele lekcji.

Praca domowa

• Wykonaj pozostałe zadania z części „Sprawdź się”.

• Oblicz współrzędne geograficzne miejscowości, w której 22 czerwca Słońce góruje po południowej (S) stronie nieba o 56 minut wcześniej niż na południku 5°E, a wysokość górowania wynosi hIndeks dolny S_S = 63°37′.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film samouczek zawarty w e‑materiale pozwala na przejrzyste przekazanie tematu, systematyzuje wiedzę ucznia i wpływa na jej poszerzenie. Film samouczek może zostać wykorzystany w ramach lekcji powtórzeniowej, a także na zajęciach poświęconych następstwom ruchów Ziemi (zakres podstawowy: II. 2).